Soğuk savaş döneminin istihbarat arşivi
14 Nisan 2009
Eski Doğu Almanya’nın Güvenlik Bakanlığı’nda kısa adı MfS olan 10 numaralı daire, dost sosyalist ülkelerin istihbarat örgütleriyle işbirliğinden sorumluydu.
Çok sayıda çevirmenin istihdam edildiği bu dairede özellikle Rusçaya ağırlık verilmesinin başlıca nedeni, Sovyet istihbarat örgütü KGB’nin örnek alınmasıydı.
MfS'in gizli belgelerinin arşivlendiği dairenin başkanı tarihçi Karsten Jedlitschka, KGB'nin Doğu Bloku ülkelerinin gizli istihbarat servisleri üzerindeki etkisine, şu sözlerle ışık tutuyor:
"KGB, partner gizli servislerinden her zaman çok fazla bilgi talep etmiştir. Kendisiniyse geri çekmiştir. Bu daha çok hiyerarşik bir ilişkidir.”
“Büyük birader gibi”
KGB kendi istihbarat bilgilerini müttefiklerinden saklarken, Sovyetler Birliği’nin de ilgi alanına giren kişiler hakkındaki izleme kayıtları gibi MfS'in ulaştığı tüm bilgiler, doğrudan Rus istihbaratına aktarılırdı. Bu gerçeği, imhası son anda önlenebilen Doğu Almanya’nın arşivlerinin bir kısmı gözler önüne seriyor. “Büyük ağabeyin” ağırlığına işaret eden tarihçi Jedlitschka, “Yıllık raporlar ve eğitim malzemeleri var. KGB’nin sorguya çekme yöntemlerine ilişkin dokümanları var. Büyük biraderden çok şey öğrenilmiş” diyor.
Doğu Avrupa gizli servisleri arasında etkin işbirliği olduğunu aktaran Jedlitschka şu dikkat çekici örneği veriyor: "Brünn'de askeri akademide olan bir Rus asker, Çek sınırı üzerinden kaçmak istemiş. Orada Çek istihbarat servisi tarafından tutuklanmış. MfS, KGB ve Çek gizli servisleri tarafından bu durum büyük bir başarı olarak kutlanmış.”
Batı’ya kaçışları önlediler
Doğu Almanya açısından kaçakları önlemek büyük önem taşıyordu. Jedlitschka, buna uygun olarak da Güvenlik Bakanlığı'nda, vatandaşlarının dost ülkelerden de kaçışlarını önlemek için çok yönlü bir yapılanma ve diğer örgütlerle işbirliği ağı öngörüldüğünü aktarıyor. Uzmana göre olaylar şu şekilde gelişiyordu:
“Doğu Almanya’nın operasyon birimleri vardı. Kaçmaya kalkışan kişi sınır ihlalinden dolayı dönemin Çekoslovakya polisi ya da istihbarat servisi tarafından tutuklanıyor ve operasyon birimine teslim ediliyordu. Bu birim örneğin Büyükelçilik’te faaldi. Onlar da kaçmaya kalkışanı Doğu Almanya’ya götürüyordu. Orada yargılanıyordu.”
Redaksiyona ajan sokuldu
Doğu Bloku’nun istihbarat birimleri tarafından kullanılan, en dikkat çekici elektronik sistem 1977 yılında uygulamaya sokuldu. Rusça kısaltılmışı adı “SOUD” olan “düşman hakkında elde edilmiş ortak enformasyon sistemi” çoğu Doğu Avrupa ülkelerinin yanı sıra Küba ve Moğolistan’ın da erişimine açıktı. 1984 yılından itibaren sistem Vietnam istihbarat örgütüne de açıldı.
İstihbarat örgütlerinin işbirliği yaptıkları bir diğer alan da radyo yayınlarının izlenmesi oluşturdu. Jedlitschka, “İzlemelerin ağırlık noktasını Münih kentinden yayın yapan Amerikan ‘Radio Free Europe' radyosu oluşturdu. Bu noktada da işbirliği yapıldı. Çünkü dinleme istasyonları Doğu Almanya topraklarında yer aldı” bilgisini aktarıyor. İstihbarat örgütleri dinlemekle de yetinmedi. Sovyetler Birliği ve Polonya ajanlarını haber merkezlerine sızdırmayı da başardı.
Gizli kalan tek arşiv KGB'nin
Tüm bu bilgiler, imha edilmesi önlenen arşivler sayesinde günışığına çıktı. İmha edilmiş olan bilgiler de zaten diğer eski Doğu Bloku ülkelerinin açılan arşivlerinde yer alıyor.
Gizli bilgilerin yer aldığı arşivlerin kapılarının aralanmadığı tek eski istihbarat örgütüyse KGB. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra FSB iç istihbarat, SWR de dış istihbarattan sorumlu.
İsimleri dışında Rusya cephesinin özünde değişen bir şey yok.
Marcel Fürstenau / Çeviren::Değer Akal Editör:Ahmet Günaltay