Somali'de olağanüstü hal

Afrika Boynuzu ülkesi Somali’de, Etiyopya destekli hükümet güçleri ve radikal İslamcı Şeriat Mahkemeleri Konseyi militanları arasında bir haftayı aşkın süredir devam eden çatışmalarda, ilk raundu Etiyopya ve hükümet güçleri kazandı: Militanlar, başkent Mogadişu’dan çekildi. Somali'de hükümetle ittifak halindeki milisler, başkentteki eski başkanlık sarayı da dahil önemli binaları ele geçirdi. Somali Milli İttifakı (SMİ) sözcüsü Ebukar Osman Şeyh haber ajansı Reuters'a açıklamasında, "İslamcılar Mogadişu'yu artık terk etti. Daha önce kontrolümüzde olan her yeri ele geçirdik" dedi. SMİ, hükümette halen içişleri bakanlığı ve başbakan yardımcılığı görevinde bulunan Hüseyin Muhammed Aidid'e bağlı.

Bu arada, geçiş hükümeti, bütün ülkede olağanüstü durum ilan etti. Hükümet sözcüsü Abdurrahman Dinari, AFP'ye verdiği demeçte, "Ulusal güvenlik kurulu, Somali'de olağanüstü hal ilan etti" dedi ve ilan uyarınca herkesin silahsızlandırılacağını söyledi. Siyasi gözlemciler ise hükümet güçlerinin Mogadişu’şu İslamcılardan ‘temizlemek’ için terör estirebileceklerine dikkat çekiyor.

Kenti elinde tutan Şeriat Mahkemeleri Konseyi liderlerinden Şeyh Şerif Ahmed de El Cezire televizyonuna verdiği demeçte, kan dökülmesini istemedikleri için Mogadişu’dan çekildiklerini söyledi. Ahmed, çekilmeyi, stratejik bir değişiklik olarak niteledi. Sivil zayiattan kaçınmak isteyen ve daha önce yapılan açıklamaya göre, başkenti ele geçirmeyi değil, kuşatmayı planlayan ordu, Şeriat Mahkemeleri Konseyi'ne direnişi bırakması ve geri çekilmesi çağrısında bulunmuştu. Konsey lideri Şeyh Şerif Ahmed ayrıca Somali hükümetini, Somali halkına soykırım yapmakla suçladı.

Mogadişu'da kaos

Askerlerin Mogadişu’ya girmelerinin an meselesi olduğunu, Şeriat Mahkemeleri Konseyi militanlarının kentten ayrılmadan önce, halkı provoke etmek için silah ve mühimmat dağıttıtlarını belirten hükümet kaynaklarına göre, Konsey liderleri güneydeki Kismayu limanına kaçtı. Hükümet yanlısı kuvvetler, daha önce de Mogadişu yolunda yer alan ve aşırı dinci grubun elinde bulunan Cevher'i, ardından Balad'ı almışlardı.

Militanların kentten çekilmeleriyle, Konsey’e ait üs ve binalar yağmalanmaya başladı. Bölge sakinleri, kentin kuzeyinden silah sesleri duyulduğunu, Konsey militanlarıyla hükümete bağlı kuvvetler arasında şiddetli çatışmalar olduğunu aktardı. AFP haber ajansı da başkentte halen yer yer silah seslerinin duyulduğunu, aşiret liderlerine bağlı milislerin, Mogadişu'nun kontrolünü almak üzere harekete geçtikleri ve Konsey militanlarının da aşiret kuvvetlerinin saflarına katıldıklarını bildirdi.

Kentin geleceği belirsiz

Bu arada Devlet Başkanı Abdullah Yusuf'un bir açıklama yaparak, kentteki ılımlı siyasetçi ve aşiret liderlerini kendi cephesine çekmeye çalışması bekleniyor. Zira Şeriat Mahkemeleri Konseyi, kentin geleceğine ve kim tarafından yönetileceğine dair kararın halka bırakıldığını ilan etmişti. Kentin ileri gelenlerinin bir araya gelerek, kime destek verileceğini görüşmeleri bekleniyor. Aşiretler, çatışmaların, Mogadişu'yu sefalete sürüklemesinden ve radikal dincilerin kendilerine ceza kesmelerinden kaygılanıyor.

Öte yandan BM Genel Sekreteri Kofi Annan, “Komşu ülkelerden de isteğim, Somali'deki krizden uzak durmaları ve Somali'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeleri” diye konuştu. Afrika Birliği, Arap Birliği ve Kenya, Uganda, Sudan, Cibuti, Etiyopya, Eritre ve Somali'den oluşan Hükümetler Arası Kalkınma İdaresi (IGAD) temsilcilerinin Adis Ababa'da bir araya geldiklerini hatırlatan Annan, “Toplantıda IGAD, Somali'ye birlik göndermek istediğini belirtti. Ancak Somali'de şu anki koşullarda bunu yapabileceklerinden emin değilim” dedi.

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (MYK) ise çatışmaların giderek yoğunlaştığı Somali'de 50 bin kadar mültecinin Etiyopya ve Kenya sınırına yığılmasının öngörüldüğünü açıkladı. MYK yetkilileri, mültecilere gerekli yardımın sağlanması için hazırlıkların sürdürüldüğünü belirtti.

Etiyopya'nın müdahalesine tepki

Somali'de, savaş ağalarının uzun süredir hükümette olan diktatör Muhammed Siad Barre'yi devirdiği 1991'den bu yana merkezi bir hükümet kurulamıyor. BM'nin yardımı ile iki yıl önce kurulan son hükümet ise, ülkede gerçek bir denetim sağlayamadı. İslamcı militanların başkent Mogadişu'yu ele geçirdiği Haziran’dan bu yana Somali hükümetini askeri olarak destekleyen Etiyopya, önce askerlerini sınırdan sokmuş, ardından Mogadişu'daki havaalanını vurmuştu. Nüfusunun çoğunluğu Hıristiyan olan Etiyopya, sınırlarında komşu bir İslamcı devletin doğuşundan korkuyor. Şeriat Mahkemeleri Konseyi liderleriyse, sık sık Etiyopya'nın doğusu ile Kenya ve Cibuti'nin kuzey doğusunda yaşayan etnik Somalililerle birleşerek, Büyük Somali'yi kurmak istediklerini belirtiyor. Ancak Etiyopya’nın Somali’ye müdahalesi geniş kesimler tarafından eleştiriliyor.

İKÖ Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu da Somali'deki taraflara çatışmaları başkent Mogadişu'ya taşımamaları çağrısında bulundu. İhsanoğlu, çatışmaları başkente taşımanın binlerce sivilin buradan kaçmalarına ve insani felaket ortaya çıkmasına neden olacağını belirtti. İKÖ Genel Sekreteri İhsanoğlu daha önce açıklamasında, Somali'deki Etiyopya birliklerinin hemen çekilmesini istemişti.