Takas anlaşmasında cepheler kızışıyor

İran, Türkiye ve Brezilya'nın geçtiğimiz hafta başında imzaladığı takas anlaşmasıyla ilgili bilmece sürüyor. Anlaşmayı yeterli bulmayan BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri İran'a yaptırımların sertleştirilmesi için çabalarını sürdürürken Brezilya ve Türkiye baskıyı artırıyor.

Erdoğan'dan dikkat çekici çağrı

Beş günlük Latin Amerika gezisi çerçevesinde Brezilya'da bulunan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, takas anlaşmasının onaylanması çağrısını yineledi ve bizzat nükleer güce sahip ülkelerin örnek tavır sergilemesi gerektiği mesajını verdi. Erdoğan, ABD ve diğer nükleer güçlerin, İran konusunda ‘inandırıcı' olabilmek için kendi nükleer silahlarını imha etmeleri gerektiğini söyledi. Erdoğan, aksi takdirde dünya barışının sağlanamayacağını belirtti.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva da çözümün İran ile birlikte müzakereler yoluyla bulunması gerektiğini yineledi. Lula da Silva, kendi anayasalarının nükleer silahları yasakladığına dikkat çekerek, nükleer silahları ‘modası geçmiş' bir araç olarak nitelendirdi. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton bir gün önce yaptığı açıklamada Brezilya'nın İran diplomasisi konusunda farklı görüşlere sahip olduklarını belirtmişti.

İran olumlu yanıt bekliyor

İran'dan da konuyla ilgili bir açıklama daha geldi. Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Viyana merkezli Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'ndan (UAEA) takas anlaşmasına onay beklediklerini belirtti. İran'dan anlaşmayla ilgili mektubu resmen alan Ajans, belgeleri incelenmek üzere Viyana Grubu'nu oluşturan ABD, Rusya ve Fransa'ya iletmişti. Mutteki, İran'a karşı yaptırımlar içeren yeni bir kararın yapıcı olmayacağını belirterek, “Viyana Grubu'nun anlaşmayı olumlu bir şekilde gözden geçirdiğini düşünüyorum. Yanıtları UAEA Genel Sekreteri Yukiya Amano'ya ulaşır ulaşmaz müzakerelere başlanacaktır” dedi.

Türkiye ve Brezilya’nın girişimiyle 17 Mayıs’ta imzalanan takas anlaşması, İran’ın düşük seviyede zenginleştirilmiş bin 200 kilogramlık uranyumunun bir ay içinde Türkiye’ye gönderilmesini ve karşılığında yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş 120 kilogram uranyumun bir yıl içinde tıbbi bir araştırma reaktöründe kullanılmak üzere İran’a teslim edilmesini öngörüyor.

Anlaşmanın ardından ABD, Türkiye ve Brezilya’nın ‘samimi’ çabalarını takdirle karşıladıklarını belirtmiş, ancak anlaşmada İran’ın tüm uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durduracağına dair bir işaret görmediğini vurgulamıştı. Washington yönetimi, daha sonra İran’a yönelik yaptırımların sertleştirilmesi konusunda BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri arasında uzlaşmaya varıldığını açıklamıştı.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/ AFP, BK/DA