1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

UAEA İran kararını görüşüyor

Ajanslar25 Kasım 2004

Uluslararası Atom Enerji Ajansı‘nın Viyana’da başlayan guvernörler toplantısında, nükleer anlaşmazlığın BM Güvenlik Konseyi’ne havale edilip edilmeyeceği karara bağlanacak. Anlaşmazlığın BM’ye devredilmesi durumunda Güvenlik Konseyi’nin İran’a yaptırım uygulanmasını karara bağlaması söz konusu olabilir.

https://p.dw.com/p/Ab3R
Uluslararası Atom Enerji Ajansı Başkanı Muhammed el Baradey, İran konusundaki kararın kısa süre içinde verileceğini söyledi...
Uluslararası Atom Enerji Ajansı Başkanı Muhammed el Baradey, İran konusundaki kararın kısa süre içinde verileceğini söyledi...Fotoğraf: AP

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile İran arasındaki nükleer anlaşmazlığın karar aşaması yaklaşırken, Tahran yönetiminin yeniden geri adım atması gerginliği arttırdı. Ancak İran’ın nükleer silah yapımına elverişli uranyum zenginleştirme çalışmalarını askıya alma kararını şarta bağlaması Ajans Başkanı Muhammed el Baradey için sürpriz olmadı. Baradey, İran’ın sertleşme eğiliminde olmasının gözde büyütülmemesi gerektiğini ve bu sorunun en kısa zamanda aşılabileceğini söyledi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Viyana’daki merkezinde başlayan İran’ın nükleer geliştirme programıyla ilgili toplantıda, uranyum zenginleştirme çalışmalarını durdurma kararını sınama hazırlıklarını tamamladıklarını belirten Muhammed el Baradey, İran’ın gaz santrifüjlerine istisnai izin verilmesi şeklindeki talebi 24 saat zarfında karara bağlayabileceklerini söyledi. İran yönetimi uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerden bilimsel amaçlarla yararlanma izni verilmesini istemişti.

Baradey’in verdiği bilgilere göre, İran santrifüjlerden 20’sini çalışır vaziyette tutmak istiyor. Karşılığında da çalışmaların yerinde incelenebileceği ve santrifüjlerde nükleer malzeme kullanılmayacağı taahüdünde bulunuyor. Ajans‘ın Viyana’da başlayan guvernörler toplantısında, nükleer anlaşmazlığın BM Güvenlik Konseyi’ne havale edilip edilmeyeceği karara bağlanacak. Anlaşmazlığın BM’ye devredilmesi durumunda Güvenlik Konseyi’nin İran’a yaptırım uygulanmasını karara bağlaması söz konusu olabilir.

İran çalışmalarını askıya almıştı

Almanya, Fransa ve İngiltere’nin girişimiyle varılan uzlaşmada, İran’ın uranyum zenginleştirme ve buna bağlı her türlü faaliyeti dondurması öngörüyordu. Viyana’daki guvernörler toplantısını izleyen AB yetkilileri, İran’ın taahhütlerine sınırlama getirmesinin guvernörler kurulunu olumsuz tavır takınmaya zorlayabileceğini belirtiyorlar. ABD tarafından atom bombası geliştirmeye çalışmakla itham edilen İran, nükleer enerjiden sadece barışçı amaçlarla yararlanmak amacında olduğunu duyurmuştu.

İran’da da çıkarılan ham uranyumun hafif izotopları, atom çekirdeğinin parçalanmasına elverişli olması bakımından nükleer teknolojide önemli rol oynuyor. Çekirdeğin parçalanmasından çıkan enerji atom silahlarının inanılmaz tahrip gücünü oluştuyor. Konsantre ham uranyumun, uranyumheksaflorid gazına dönüştürülmesi zenginleştirme işleminden önce geliyor. Nükleer reaktörde kullanılabilmesi için de uranyumun santrifüj tekniği ile en az yüzde 5 oranında zenginleştirilmiş olması gerekiyor. Atom bombası ise en az yüzde 90 oranında zenginleştirilmiş uranyumla imal ediliyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Baradey’e göre İran, İsfahan’daki tesislerinde 37 ton yoğunlaştırılmış uranyumdan iki ton uranyumheksaflorid elde edebilecek kapasiteye sahip. Bu miktar, atom bombası yapımına elverişli zenginleştirilmiş uranyum miktarının sadece %15’ine tekabül ediyor.