Ukrayna'dan kötü demokrasi sınavı

Ukrayna’da yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde sonuç ikinci tura kaldı. Oyların % 94’ünün sayılmasından sonra, 24 adaydan en çok şansa sahip ikisi, Başbakan Victor Yanukoviç ile muhalefet lideri Victor Yuşçenko’nun baş başa gittikleri anlaşıldı. Şimdi 21 Kasım’da yapılacak olan ikinci turda yarışacaklar. Ancak birinci turdaki seçim ihlallerinden sonra ikinci turun sonuçlarına da şimdiden şüpheyle bakılıyor.

Uluslararası gözlemcilerin eleştirisine hedef olan Ukrayna’daki seçimler, Avrupa Birliği ile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın standartlarını tutturamadığı belirtildi. AGİT Koordinatörü Bruce George, Ukrayna’daki seçimlerle ilgili ”2002 yılındaki seçimlerle karşılaştırdığımızda, bu yılki seçimler geri adıma işaret ediyor. Hem devlet medyası, hem de kurumlar Başbakan‘ın lehine propaganda amacıyla kullanıldı” diye konuştu.

Seçim kampanyalarında eşitsizlik

Uluslararası gözlemciler aynı zamanda adayların seçim kampanyasında eşitsiz koşullara sahip olduğunu vurguluyor. AGİT, geçen aylarda da devlet medyasının Başbakan Yanukoviç lehine yayın yaptığından şikayet etmişti. AGİT gözlemcisi Geert Ahrens ise Seçim Yasası‘ndaki diğer sorunlara dikkat çekerek şunları söyledi:

”Seçim Yasası‘na göre, bağımsız gözlemcilerin seçim bürolarında hazır bulunma şansı yok. Bunun dışında çok basit ve saçma nedenlerle adayları engellemek kabul edilebilir bir şey değil. Muhalefet adayının uçağının sis ya da havaalanındaki tamirat yüzünden engellenmesi gibi.”

Seçmen listeleri eski

AGİT gözlemcilerinin seçim ihlallerinin ağırlığına örnek verdikleri bir başka konu, seçmen listelerinin güncel olmaması. Ukrayna’da seçmen kaydı bölgesel olarak yapılıyor. Bunların bazılarında vefat etmiş ya da bölgeden ayrılmış olanların kaydı silinmiyor. Ukrayna Seçmenler Komitesi, bu nedenle seçmenin yüzde 10‘unun oylarını kullanamadığı görüşünde. Amerika’daki Ukrayna Kongre Komitesi üyesi Tamara Gallo Olexy, bu sorunlara değinerek şöyle konuştu:

"Hemen tüm bölgelerde seçmen listelerinde sorunlar var. Bu bir yandan devletin sorunu, öte yandan seçmenin listede olup olmadığını önceden kontrol etmesi gerek. Bir çoğu, listelerin seçime kısa bir süre kala açıklandığını ve yeteri kadar zaman olmadığını söylüyor. Ama bazı yerleşimlerde 200-300 öğrenci birden oy kullanamıyorsa bunun teknik bir sorun olduğunu söylemek zor.”

AGİT’ten ikinci tur önerileri

Bu bunlara rağmen AGİT gözlemciler ekibi, seçimlerin geçersiz ilan edilmesinden yana değil. Çoğu Ukrayna nüfusunun genç, aktif ve demokrasi yanlısı olduğuna güveniyor. Buna rağmen ikinci tur için önerileri: Adaylara, devlet medyasında eşit şans tanınması, seçim yasasının uluslararası standartlara uyacak şekilde değiştirilmesi ve devletin seçim sürecine müdahalesinin önlenmesi. Ancak bu önerilerin üç hafta sonraki ikinci tur seçimlere kadar gerçekleştirilmesi pek olası gözükmüyor.