1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Uzmanlar İsrail – Türkiye ilişkilerini tartışıyor

Meltem Karagöz, Jülide Danışman, Duygu Leloğlu/DW30 Ocak 2009

Türkiye’nin Ortadoğu’da arabulucu rolü üstlendiği bir dönemde Erdoğan’ın çıkışı, gözleri Türkiye-İsrail ilişkilerinin geleceğine çevirdi. Avrupa uzmanlar ve politikacılar ise ilişkilerin geleceğini tartışıyor.

https://p.dw.com/p/GkCo
Dünya, Erdoğan'ın Davos'ta terk ettiği paneli tartışıyorFotoğraf: picture-alliance/ dpa

Alman Bilim ve Siyaset Vakfı’ndan Türkiye uzmanı Heinz Kramer, Türkiye’nin Ortadoğu’daki arabuluculuk rolünü devam ettireceği görüşünde. Davos’taki gelişmelerinTürkiye’nin Ortadoğu’daki konumuna ciddi bir yansıması olacağını sanmadığını söyleyen Kramer, “Türkiye’nin Ortadoğu’daki arabuluculuk görevinden vazgeçeceğini düşünmüyorum. Çünkü bu arabuluculuk girişimi Ankara’nın kendi inisiyatifi doğrultusunda gelişti. Dünya politik arenasında ABD’nin olduğu gibi büyük bir rolü yok. Ancak Türkiye bu arabulucuk, güvenilir diyalog ortağı. Şayet bu rolü kaybederse Ortadoğu’da artık hiçbir rolü kalmayacaktır. Türkiye’nin de bunu istediğini düşünmüyorum” dedi.

Alman Marburg Üniversitesi Yakın ve Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Ortadoğu ve Türkiye uzmanı Prof.Dr. Udo Steinbach ise Erdoğan’ın çıkışının anlaşılır, duygusal bir tepki olduğunu belirtti ve İsrail ile ilişkilerde soğuma yaşansa da bir kopmanın söz konusu olmayacağını vurguladı. Steinbach, “Önemli ölçüde hissi bir tepki gösterdiğini tahmin ediyorum. Başbakan çok kızgındı. Başından beri krizle ilgili açıklamaları eleştiri doluydu. İsrail’i, Başbakan Olmert’in krizden kısa süre önce Ankara’ya gitmesine rağmen operasyondan haberdar etmemekle suçladı. Başbakan İsrail’in askeri operasyonlarını Filistinli kurbanlar açısından sürekli eleştirdi. Şimdi Peres yeniden krizin tek taraflı bir değerlendirmesini yaptı ve süresini aşınca da Erdoğan hissi tepki gösterdi” dedi.

Staatssekretär Gerd Andres im Bundesministerium für Wirtschaft und Arbeit Gerd Andres
Alman milletvekili Gerd Andres

“Adeta özür diledi”

Alman Marburg Üniversitesi Yakın ve Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Ortadoğu ve Türkiye uzmanı Prof.Dr. Udo Steinbach, Erdoğan’ın çıkışının Türk-Amerikan ilişkilerine olası yansımaları konusunda da şunları söyledi:

“Sayın Peres’in Başbakan Erdoğan’ı arayıp adeta özür dilemesi bence çok iyiydi ve böylece bu hadise halledilmiş oldu. Ama yine de Türkiye – İsrail ilişkilerinde belli bir soğuma olması bence mümkün. Türkiye’nin İsrail – Filistin anlaşmazlığında arabulucu olma azminin zayıflaması ve Türkiye’nin İsrail’den uzaklaşması beklenebilir. İsrail’in sözlü karşı atağa kalkıp Hamas’ın eylemlerini PKK ile kıyaslama girişiminde bulunması da mümkün. Özetle, soğuma olacaktır ama ilişkilerin kesilmesini ve Türkiye – İsrail ilişkilerinde kalıcı bozulma olmasını beklemiyorum.”

Türkiye uzmanı Udo Steinbach ise Ankara ile Hamas arasındaki ilişkide yakınlaşmanın daha da artacağını düşünmediğini belirtti.

“Erdoğan dikkat etmeye başlamalı”

Brüksel’den Avrupa Politikalar Merkezi adlı düşünce kuruluşunun Türkiye uzmanı Amanda Akçakoca da Davos’ta moderatörün tutumunun profesyonel olmadığını ve Erdoğan’ın tepkisinin haklı olduğunu belirtti. Akçakoca, ancak aynı zamanda tepkinin amacı aştığı uyarısında da bulundu.

Deutschland Udo Steinbach Direktor des GIGA Instituts für Nahost-Studien
Alman uzman Udo Steinbach, Erdoğan'ın tepkisini değerlendirdiFotoğraf: picture-alliance / akg-images

Akçakoca, “Erdoğan genel olarak artık biraz dikkat etmeye başlamalı. Çünkü Filistinlileri savunurken, Hamas'ın destekçisi olarak görülmeye başlandı. Şu ana kadar Türkiye'nin İsrail - Filistin arasındaki arabuluculuk rölünün kimsenin oynayamadığı, her iki tarafa da dost yaklaştığı düşünülecek olursa, Türkiye'nin bir terör örgütüne destek vermesi sadece kendisine değil, aynı zamanda bölge ve dünyaya zarar verir. Bu olumsuz tavrı çok az ülke gösterir. Çünkü bu çatışmanın çözümü değil, aynı zamanda İsrail ve Suriye'nin arasında da sorunlar devam ediyor” dedi.

“Anlayışla karşılıyorum”

Alman Parlamentosu’nun Sosyal Demokrat Parti Milletvekili ve Türk-Alman Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Gerd Andres de olayı şöyle değerlendirdi: “Olanları öğrendiğimde, Başbakan Erdoğan’ın tavrını anlayışla karşılıyorum. Çünkü İsrail Cumhurbaşkanı Sayın Peres böyle bir saldırıda bulununca, Erdoğan’a bunları yanıtlama olanağı verilmeliydi. Sayın Erdoğan cevap vermeye çalıştı, ancak bu mümkün olmayınca, Davos’a bir daha gelmeyeceğini söyleyerek oradan ayrıldı.”

Erdogan in Davos
Erdoğan, panelde Peres'in yüksek sesle konuşmasına sinirlenmiştiFotoğraf: AP

Andres sözlerini şöyle sürdürdü: “Almanya’nın bakış açısına göre, hem Türkiye, hem de İsrail bu bölgedeki demokratik ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye, arabuluculuk yapmak için bu kadar çaba gösterince, ben bunu kişisel olarak memnuniyetle karşılıyorum. Kanımca, Türkiye bu bölge için çok önemli bir rol oynayabilir. Ama bunun aksini söylemek gerekirse, İsrail’in de bunu kabul etmesi şart. Eğer İsrail her eleştiriyi, küçük çapta olanları bile, kendi haklarına yapılmış bir saldırı olarak algılarsa, arabuluculuk yapmak son derece zor.”