Wall Street böyle çökmüştü
19 Ekim 2012
Louis Sulsenti için o günün diğerlerinden hiçbir farkı yoktu. Genç borsa komisyoncusu o tarihte 20'lerinin ortasındaydı ve finans sektörüne yeni adım atmıştı. "Çıraktım. Aşağıda komisyonculara gelen siparişleri yukarıya, bürolara aktaran kişiydim" diyor.
O gün borsada hava aniden değişti. Bir satış siparişini, bir diğeri izledi ve kurlar birdenbire düştü. Sulsenti, "300 bin hisse senedini satmak zorundaydım. Yukarıdan gelen talimat bu yöndeydi. Tam doğru rakamları sormuyorlardı. Talimat şöyleydi: 50 bin hisseyi 40 dolara, sonra bir 50 bini daha 30 dolara ve 100 bini 28 dolara sat. Bu rakamlar çok gülünçtü" diye anlatıyor.
O tarihe kadar herşey yolundaydı
Aslında 1987, 'Kara Pazartesi'ye kadar Dow Jones için iyi bir yıldı. Dow Jones rekor düşüşün öncesindeki aylarda durmaksızın tırmanışa geçmiş, bazı haftalar birkaç yüz puan birden artmış ve Ağustos ortasına kadar yüzde 15 artışla 2700 puana ulaşmıştı. New York Üniversitesi finans tarihçisi Richard Sylla bunu şöyle açıklıyor:
"Dow Jones 'Kara Pazartesi'den önce, birkaç hafta içinde 2700'den 2200 puana düştü. Kara Pazartesi'de 500 puan daha düştü. Böylece bütün bir yıl boyunca sağladığı kazanç telef oldu."
Dow Jones bir gün içinde yüzde 22 değer kaybederek, tarihindeki en büyük yüzde kaybını vermiş oldu. Borsa komisyoncusu Louis Sulsenti, o gün kendisi için dünyanın adeta battığını, Wall Street'te organize bir kaosun hakim olduğunu anlatıyor.
Tarihi düşüşün nedeni tartışmalı
New York Üniversitesi'nden finans tarihçisi Richard Sylla, küresel ekonomik gelişmeleri gerekçe olarak gösteriyor, ancak portföy stratejileri ve onların güvence altına alınması gibi o dönem yeni yürürlüğe konan malî araçların da etkili olduğunu söylüyor. Sylla, "Bu, büyük portföy sahiplerinin, çok büyük kayıplardan korunması için başvurulan teknik bir yardım aracıydı. Kurlar düştüğünde ne yazık ki otomatik olarak hisse senetleri satılıyordu. Piyasada ani düşüş olunca, bu mekanizma çözüldü ve insanlar hisse senetlerini sattı. Aslında korumaya yönelik olan bir yöntem, yatırımcılara sonuçta zarar verdi" diye konuşuyor.
Düşüşe ilk tepki
Dönemin Amerikan Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan daha birkaç ay önce göreve gelmişti ve o gün, yani 'Kara Pazartesi' günü, birkaç saatliğine Teksas'a gitmişti. Bu ziyaretten döner dönmez hemen faizlerin düşürülmesi ve para politikasının da gevşetilmesi talimatını verdi.
New York Borsası'ndaki bu ani düşüşü ne depresyon, ne de resesyon izledi. Diğer borsa düşüşlerinin tersine Dow Jones yeniden yükselişe geçti ve o yıl yüzde 3'lük artış kaydetti.
Borsa komisyoncusu Louis Sulsenti geriye dönüp baktığında, 'Kara Pazartesi'yi yaşadığına seviniyor ve borsada olup bitenlerden, tek patronun piyasa olduğu ve gidişatı da onun belirlediği dersini çıkardığını vurguluyor.
©Deutsche Welle Türkçe
Miriam Braun / Çeviri: Hülya Topçu
Editör: Beklan Kulaksızoğlu