1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Yeni üyeler Euro'ya hazır değil

Brigitte Scholtes21 Ekim 2004

AB’ye yeni üye olan 10 ülkede çoğunluk, ortak para birimi Euro’ya geçilmesinden yana. Ancak Avrupa Merkez Bankası’nın hazırladığı rapora göre, bu ülkelerin yapması gereken daha çok şey var. Raporda, ayrıca Euro bölgesindeki ülkelerin de iyi bir tablo çizmedikleri belirtiliyor...

https://p.dw.com/p/Abev
Avrupa Merkez Bankası'na göre, yeni 10 üye ülke Euro için hazır değil...
Avrupa Merkez Bankası'na göre, yeni 10 üye ülke Euro için hazır değil...Fotoğraf: AP

10 yeni AB üyesi, Euro’yu daha uzun bir süre bekleyeceğe benziyor. Avrupa Merkez Bankası’nın uyum raporuna göre, bu ülkelerin hiçbiri ortak para birimine geçmek için gerekli olan kriterleri henüz yerine getirmedi. Merkez Bankası Başkanı Jean-Claude Trichet, ülkelerin öncelikle süreklilik sergilemesi gerektiğini belirterek "Euro bölgesinin genişletilmesi için kesinlik kazanmış bir takvimin olmadığını tekrar vurgulamak istiyorum. Euro’ya geçmek isteyen AB üyesi ülkeler, ekonomik ve hukuki alanda yüksek oranda bir uyum sergilemek zorunda" diye konuştu.

Avrupa Merkez Bankası bu uyumu ölçmek için çeşitli kriterlere başvuruyor. Örneğin, enflasyonun Euro bölgesindeki en düşük enflasyon oranına sahip üç ülkenin ortalamasını 1,5 puandan daha fazla aşmaması gerekiyor. Bu ortalama günümüzde yüzde 2,4 ve şu anda bu kriteri sadece dört ülke yerine getirebiliyor. Litvanya’da enflasyon yüzde 0’ın altındayken, Çek Cumhuriyeti, Estonya ve Kıbrıs da bu ödevin altında başarıyla kalkıyor.

Fiyat ve faiz oranları

Ancak Avrupa Merkez Bankası, son dönemde yeni üye ülkelerin birçoğunda fiyatların arttığına dikkat çekiyor. Raporda, fiyat artışına gerekçe olarak yüksek vergiler ve hızla zam yapılan ücretler gösteriliyor. Bir diğer kriter de uzun vadeli faiz oranları. Buna göre, uzun vadeli faiz oranları en düşük enflasyon oranına sahip ülkedeki oranların en fazla iki puan üstüne çıkabiliyor, yani bugünkü şartlarda yüzde 6,4’ü geçemiyor.

Bu kriteri yerine getiren ülke sayısı ise yedi. Daha zorlu bir kriter ise kamu finansmanı. Yeniden borçlanma oranı, gayrisafi milli hasılasının yüzde üçünü geçmeyen ülkeler sadece Estonya, Letonya, Litvanya ve Slovenya. Sekiz ülke ise, toplam borçların gayrisafi milli hasılanın yüzde 60’ını geçmemesi yönündeki kriteri yerine getiriyor.

Bu kriteri çiğneyen sadece iki ülke var, Kıbrıs ve Malta. Ancak Avrupa Merkez Bankası yetkililerinden Ottmar Issing, üye ülkeler arasında disiplinde bir gevşeme gözlendiğini belirtiyor ve "Yeni üye olan ülkelerde yaptığımız temaslarda, eski AB üyelerinin tavırlarının pek iyi bir mesaj oluşturmadığını görüyoruz" diyor.

Kambiyo kuru

Bir başka kriter de kambiyo kuru. Ama geçen Haziran ayında sadece üç ülke, Avrupa kambiyo kuru mekanizmasının bir parçası haline geldiği için, bu kriteri yerine getirebilen bir ülke henüz yok. Avrupa Merkez Bankası, bu kriterlerin çok sıkı sıkıya gözlemlendiğini, ancak Yunanistan ile yaşanan tecrübelerden sonra ellerine geçen bilgilerin yüzde 100 doğru olduğunun da söylenemeyeceğini belirtiyor.

Uyum raporunun hazırlanmasında, yeni üye ülkelerdeki uzmanlar ile işbirliğinin gayet iyi olduğunu bildiren Avrupa Merkez Bankası yetkilileri, üye ülkelere devlet sektörünün daha da küçültülmesi çağrısında bulunuyor. Diğer uyarılar ise, işsizliğin çok yüksek olduğu ve emeklilik sistemlerinin reformdan geçirilmesi gerektiği yönünde. Ayrıca 10 üye ülkeden sekizinde, merkez bankalarının hukuken bağımsız olmalarının garanti altına alınmaları isteniyor.