መርዘኛ የጋዝ ጦር መሣሪያዎች

በስተቀር፤ እርሱ ራሱ የባህርይ ለውጥ ያሳየበት ሁኔታ የለም። በቅዱሱ መጽሐፍ እንደተገለጠው ፤ ቃየል ብቸኛ ታናሽ ወንድሙን፤ አቤልን በድንጋይ ቀጥቅጦ ነው የገደለው። የዛሬው ዘመን ሰው «ወንድሙ» ን ፣ በአብራሪ- የለሽ አኤሮፕላን፣ ወይም በሚሳይል ወይም በመርዘኛ ጋዝ ማጥፋት ይችላል።

ዓለም አቀፍ መገናኛ ብዙኀን፤ ሰሞኑን በተደጋጋሚ ካነሱአቸው ጉዳዮች አንዱ በሶሪያ ፣ ረቡዕ ፤ ነሐሴ 15 ቀን 2005 ዓ ም፤ በደማስቆ መዳረሻ፣ በተተኮሰ መርዘኛ ጋዝ ፤ ቁጥራቸው በ 500 እና 1,300 መካከል የሚገመት ሰዎች ልጆችና ጎልማሶች የሞቱበት ሌሎች በዛ ያሉም የቆሰሉበትን ሁኔታ ነው።

ማን ይህን ፈጸመው ? ማን ነው ኀላፊው የሚለው ጥያቄ ቢያከራክርም ፤ ማንም ይፈጽመው ድርጊቱ ፤ ፍጹም ዘግናኝና የጭካኔ ሥራ መሆኑ አያጠያይቅም። በደለኛውን አጣርቶ የማወቁ ጉዳይ ለጊዜው ያስቸገረ ይምሰል እንጂ፣ ያጠፋው ተገቢ ቅጣት ማግኘት አይገባውም ብሎ የሚከራከር ይኖራል ብሎ ማሰብ ያስቸግራል።

እንደ ፀረ ተባይ መድኃኒት በቀላሉ የሚቀመሙ፤ ሆኖም ለሰው ጤንነትም ሆነ ሕልውና እጅግ ጠንቀኞች የሆኑ ጋዞች አሉ ። ጥቂቶችን እንጥቀስ፤ እነርሱም፤ የሚሠነፍግ፣ የሰናፍጭ መሰል ሽታ ያለው መርዘኛ ጋዝ(Mustard Gas)፣ Tabun, Sarin ,እና VX የተሰኙት የጋዞች የቅመማ ጦር መሣሪያዎች ናቸው።

በመጀመሪያ በዋነኛነት ከድኝ የሚቀመመውን የሰናፍጭ ዓይነት ወይም የነጭ ሽንኩርት ዓይነት ሽታ ያለውን ጋዝ እንመልከት።

«ሰልፈር ማስተርድ» ወይም «ማስተርድ ጋዝ»---የተጣራው ቀለም የለውም፤ ሆኖም ፤ ለጥፋት በጦር መሳሪያነት የሚቀመመው ወደ ቢጫ የሚያደላ ቡናማ ቀለም ነው ያለው።

የሥነ -ቅመማ ስሙ C4H8Cl2S ነው። ይህም ማለት ካርበን 4 ፣ ሃይድሮጂን 8፣ ክሎሪን 2 እና አንድ እጅ ድኝ ያለው የቅመማ ውጤት መሆኑ ነው። ይህን እጅግ አደገኛ የጋዝ ጦር መሣሪያ እ ጎ አ በ 1916 ፤ አንደኛው የዓለም ጦርነት ይካሄድ በነበረበት ወቅት ለመጀመሪያ ጊዜ በቤተ ሙከራ ቀምመው የጀርመንን ንጉሣዊ መንግሥት ጦር ሠራዊት ያስታጠቁት፣ ቪልሄልም ሎመል እና ቪልሄልም ሽታይንኮፍ የተባሉት ሳይንቲስቶች ናቸው። እናም ይህ እጅግ አደገኛ ፤ ጠንቀኛ የቅመማ ጦር መሣሪያ በዓመቱ፤ ማለትን በ 1917 ፣ ኢፕረስ፤ ቤልጅግ ላይ በብሪታንያና በካናዳውያን ወታደሮች ላይ ተረጭቶ ዘግናኝ ዕልቂትና የመቆስል አደጋ አድርሷል። ብሪታንያም በ 1918 ራሷ በቀመመችው መርዘኛ ጋዝ በጀርመናውያኑ ወታደሮች ላይ መበቀሏ አልቀረም።

በጀኔቩ ዓለም አቀፍ ስምምነት ፣ የመርዘኛ ቅመማ ጦር መሣሪያዎች ማምረትን (መቀመምን)፤ ማከማቸትንና መሸጥንም የሚገታ ዓለም አቀፍ ስምምነት ይኑር እንጂ፣ የተለያዩ መንግሥታት በተለያዩ አገሮች ፣ በተለይ መከላከልም መበቀልም በማይችለው ሲቭል ህዝብ ላይ ጥቃት ፈጽመዋል። ለምሳሌ ያህል፤

ብሪታንያ፤ እ ጎ አ በ 1919 በሶቭየት ቀይ ጦር ሠራዊት ላይ ፣

እስፓኝና ፈረንሳይ፤ ሞሮኮ ውስጥ በተቃውሞ በተንቀሳቀሱ ወገኖች ላይ፤

ኢጣልያ፤ ከ 1928 እስከ 1932 በኢትዮጵያ ላይ መርዘኛውን ጋዝ በመነስነስ አያሌ ህዝብ ፈጅታለች።

ኢራቅ እ ጎ አ ከ 1983 እስከ 1988 በኢራንና በራሷ የኩርድ ብሔር ተወላጆች ላይ በመርዘኛ ጋዝ ጭፍጨፋ ማካሄዷ የሚታወስ ነው።

የሰናፍጭ ዓይነት ሠፍናጊ ሽታ ያለው የድኝ ጋዝ፤ የሰውነት ቆዳ መርዝ ነው። በ 3 ደቂቃ ውስጥ፤ ጋዙ ልብስ ሳያግደው የሰውነትን ቆዳ ቀስ እያለ ክፉኛ ይጎዳል። ምልክቶቹ፤ በቀጥታ ሳይሆን አንዳንዴ ከ 24 ሰዓት በኋላ ነው የሚታወቁት። መርዙ የነካው ገላ ይቀላል ። የፈላ ውሃ እንዳገኘው ቆዳ ይነፋፋል ፤ ውሃ ይቋጥራል። ከዚያም ቆዳው ይሸለቀቃል። ጋዙ ሲተነፈስ ወደ ጉሮሮ ከገባ ለህይወት አሥጊ ነው። ሳንባን ይበጣጥሳል።

ሳሪን፤ እ ጎ አ በ 1938 ለመጀመሪያ ጊዜ ጌርሃርት ሽራደር በተባሉት ጀርመናዊ የሥነ-ቅመማ ሊቅ ፀረ ተባይ መድኀኒት ይሆን ዘንድ ተዘጋጀ። ይሁን እንጂ እንደ ታቡንና VX ለነርቭ ጠንቅ የሆነ አደገኛ ጋዝ ሆኖ ተገኘ። ሳሪን ፈሳሽነት ያለው ፤ ሽታ ግን የሌለው የቅመማ ውጤት ነው።

የእስትንፋስ አካልን ፤ በልዩ ጭንብል ፣ ሠራ አካላትን በልዩ ቱታ ፣ ግማሽ ሰዓት ያህል ብቻ መከላከል ይቻላል። ሳሪን፤ በመተንፈስ ብቻ ሳይሆን፤ በዓይንና በሰውነት ቆዳም በኩል ገብቶ ነው ብርቱ ጉዳት ነው የሚያደርሰው። ያለማቋረጥ ያሳክካል። የማይቋረጥ ንፍጥ ፤ ዕንባ ፣ የጡንቻ መኮራመትም ያስከትላል ፤ የአየር እጥረት አስከትሎም ለሞት ይዳርጋል። ታቡንም ልክ እንደ ሳሪን ዓይነት ጠባይ ያለው ሲሆን እርሱንም ጌርሃርትሽራደር ናቸው መጀመሪያ የቀመሙት።

VX ን አንድ የብሪታንያ የሥነ ቅመማ ባለሙያ ናቸው የቀመሙት። መርዘኛነቱም ልክ እንደ ታቡንና ሳሪን ኃይለኛ ነው።

ሥነቅመማ፤ለመድኃኒትነትየሚውሉብዙግኝቶችንቢያቀርብም፣በአንጻሩለጥፋትየሚውሉትንምማዘጋጀቷአልቀረም።መርዘኛየጦርመሣሪያእንዲወገድአጥብቀውከሚሹትመካከል፤በታሪካቸውየዚህእኩይቅመማሰለባዎችየሆኑትኢትዮጵያውያንናቸው።በቅድሚያ፣ባለፈውሰሞን በሶሪያስለተፈጸመዘግናኝድርጊት ምንእንደተሰማቸው፣ ዓለም አቀፍ ኅብረት ለፍትኅ፤ የኢትዮጵያ ጉዳይ በመባል የታወቀውን ድርጅት ዋና ሥራ አስኪያጅ አቶ ኪዳኔ ዓለማየሁን ጠይቄአቸው ነበር።

ተክሌ የኋላ

ሸዋዬ ለገሰ