Švajcarci na referendumu odlučuju o korona-politici

Vlasti su probale sa besplatnim rakletom, slatkim pecivima i koncertima, ali više od 65 odsto vakcinisanog stanovništva nisu uspjeli postići; čak ni tokom „nacionalne nedjelje vakcinacije“. To veoma jasno potvrđuju brojke iz većih gradova. 200 ljudi dnevno je u prosijeku ove nedjelje u „vakcinacionom selu“ na Željezničkoj stanici u Cirihu dobilo svoju prvu dozu vakcine protvi kovida 19. Primjera radi, u tom švajcarskom kantonu je ljetos dnevno vakcinisano 25.000 ljudi. Pa ipak, švajcarski politikolog, profesor Mark Bilman sa Univerziteta u Bernu ne želi da govori o neuspjehu kampanje koja je koštala čitavih 96 miliona franaka. „Ako uspjeh znači da se o vakcinaciji priča, onda je uspjeh nedjelje vakcinacije postignut.“

Isto kao i u državama EU, tema korona nikada nije nestala iz dnevne politike, ali ovih dana ponovo dominira političkim debatama. Od sredine oktobra i u toj zemlji takođe raste broj zaraženih. Sedmodnevna incidencija pokazuje da se tokom jedne nedjelje zarazi više od 200 ljudi na 100.000 stanovnika.

Drugo glasanje u dva mjesec

I baš na početku još jednog talasa korona virusa, politika bi mogla da izgubi centralni instrument za suzbijanje pandemije – kovid sertifikat. Švajcarci će 28. novembra po drugi put za manje od dva mjeseca glasati o Zakonu o kovidu 19. Zakon ne reguliše samo finansijsku pomoć za ustanove kulture i gastronomiju, već i upotrebu kovid sertifikata, koji funkcioniše po istom obrascu kao i u Evropskoj uniji, a takođe je kompatibilan i sa aplikacijama EU. Bez zakona o koroni takozvano pravilo 3G (vakcinisani, oni koji su preležali koronu i testirani) više ne bi moglo da se primjenjuje u gastronomiji i prilikom održavanja kulturnih događaja.

Aktuelne ankete pokazuju da građani ni na ovom referendumu neće glasati protiv zakona, ali protivnici u ovom momentu su prilično uspješni u kampanji protiv mjera za suzbijanje pandemije. Udruženje „Prijatelji ustava“, osnovano tokom pandemije, prikupilo je za referendum skoro 190.000 potpisa. „Referendum je povod da se pokaže nepovjerenje prema političkoj eliti“, kaže politikolog Bilman, koji kao direktor „Année Politique Suisse" opipava puls političkog raspoloženja u zemlji. „To nepovjerenje se da organizovati. A za to postoji partija, koja to dobro radi još od 1990. U pitanju je SVP.“

Komoplikacije u putovanju kao moguće posljedice

Iako nacionalno-konzervativnu Švajcarsku narodnu partiju (SVP) u vladi predstavlja ministar finansija Uli Maurer, ona odbacuje sertifikat. A kako bi Švajcarci i dalje bez aplikacije mogli da putuju u inostranstvo, jedna političarka SVP je ove nedjelje na televiziji predložila da se sa partnerima u EU sklope bilateralni sporazumi. Bio bi to proces koji bi mogao da traje mejsecima. A dok se sporazumi ne sklope sloboda kretanja bi Švajcarcima mogla da bude dobrano otežana.

U trenutnoj debati se rijetko govori o praktičnim detaljima. Bez obzira što je u poređenju sa susjednim zemljama Francuskom i Austrijom, u Švajcarskoj bilo znatno manje ograničenja, protivnici zakona o kovidu se žale na nesrazmjerno zadiranje u njihove slobode.

Urbano stanovništvo senzibilnije

Ali, ne pristaju ljudi u cijeloj zemlji na kritike „korona-dikatature“. „Urbano stanovništvo je senzibilnije i više vjeruje vladinim mjerama, nego stanovništvo u ruralnim kantonima, dakle mahom u kantonima njemačkog govornog područja. U njima je tradicionalno veće nepovjerenje prema državi“, kaže Bilman.

Posebnu pažnju privlače stanovnici takozvanih izvornih švajcarskih kantona (Freiheitstrychler), koji uz tradicionalna švajcarska kravlja zvona viču protiv korona politike. I političar SVP se na jednom sastanku fotografisao sa zvonom i kritikovao „sve mjere o kojima se odlučuje u Bernu“.

Istorijsko nepovjerenje prema vakcinama

Dok su se kampanje vremenom promijenile i danas se mahom vode u internetu, strukture stanovništva su opstale. Još na rederendumu o zakonu o epidemijama 2013. protivljenje je došlo iz ruralnih dijelova zemlje. Bilman takođe pominje glasanje o vakcinaciji protiv tuberkuloze u 19. vijeku, na kojem su prije svih kritički nastrojeni bili mali, kantoni u unutrašnjosti Švajcarske. „To izgleda kao istorijsko nepovjernje prema vakcinama.“

Sve ove protivrječnosti možda zvuče iritantno, ali profesor iz Berna u njima vidi potvrdu snage direktne demokratije. „Ja ne želim da govorim o podjeli društva, iako mediji obožavaju takvu sliku. Spremnost na dijalog je u Švajcarskoj i dalje na veoma visokom nivou. U direktnoj demokratiji se naučilo da se može imati drugačije mišljenje, ali da postoji i razmjena.“

Nema plana B

Kada se narodu obeća referendum, situacija u Švajcarskoj se često veoma brzo primiri. Mark Bilman ukazuje na uvođenje obaveznog korišćenja sigurnosnih pojaseva 1970-ih. Jedno udruženje se tada žalilo na ograničenje sloboda, održan je referendum i uvedena obaveza vezivanja pojasa u automobilima, a o ovom udruženju se više ništa nije čulo.

Za dvije nedjelje će tako pasti i konačna odluka o korona politici. Ako vlada izgubi, mogla bi da zakon ostavi na snazi do proljeća – postoje prelazni periodi – ali politička dinamika bi to mogla da oteža. Ostaje otvoreno koje rješenje će Bundesrat naći. Ali, ne bi bio prvi put da Bern pronađe kreativno rješenje za moćnu riječ naroda. Do tada važi objava vlade da nema plana B.

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu