040412 Krise Europa
7. april 2012
Nakon mnogih kriznih samita, ministarskih sastanaka i proširenja fondova za spas evra, izgleda u najmanjem da je najgora faza finansijske krize u Evropskoj uniji iza nas. Predsjednik Evropske centralne banke (ECB) Mario Dragi i njemački ministar finansija Volfgang Šojble izrazili su oprezni optimizam. Međutim, za EU još nema znaka za prestanak opasnosti. Mnogi političari i eksperti Evropske unije su svjesni da, nakon aktuelne, pred vratima stoji nova kriza.
Ne mali broj zvaničnika EU iza zatvorenih vrata šuška o tome kako je debakl evra zapravo samo zagrebao po površini mnogo dubljih problema sa kojima se suočava Evropa. Jer, istinska kriza u Evropi nije ekonomska i finansijska već su mnogo dublji razlozi oni socijalne i političke prirode.
Evropa sve više stari...
Jedan od razloga za to je i što Unija, gledano s polja, izgleda kao pačvorak tepih, podijeljen na sjever i jug, na velike i male zemlje članice, na povjerioce i prezadužene zemlje. Pored toga, trpi međunarodni ugled kao i atraktivnost Evropske unije, zbog toga što nije lako pronaći vjerodostojna rješenja za finansijske i političke probleme. Posebno kritički nastrojeni strani novinari Evropu rado opisuju kao kontinet koji tone, kao kontinet koji sve više stari i koji ima zastarjeli socijalni model.
Poljski ministar spoljnih poslova Radoslav Šikorski u krizi ipak vidi šanse. "A kako bi se ta šansa iskoristila", kaže Šikorski, "resursi i sposobnosti EU se moraju strateški bolje iskoristiti". On zahtijeva bližu saradnju unutar same Unije. "Jer, danas smo zapravo organizovani kao jedna multilateralna institucija zemalja u kooperaciji", kazao je poljski ministar spoljnih poslova.
Vojni potenicjali i jači spoljni uticaj
Među poznatijim zagovornicima tješnje političke saradnje je i luksemburški premijer Žan-Klod Junker, koji je takođe i šef Evro grupe - 17 zemalja evro-zone koje za zajedničku valutu imaju evro. Junker vjeruje da je neadekvatan nivo političke integracije i evropske solidarnosti odlučujući faktor rizika za sam evro.
A tješnja saradnja po mišljenju Šikorskog će kao posljedicu imati i mnogo jači spoljni uticaj EU. Kao primjer navodi vojne potencijale Evrope. "Jer, koliko znam, ukupan budžet za odbranu bi u tom slučaju bio veći nego što ga imaju Kina, Indija i Rusija zajedno."
No, prije svega je finansijska kriza još uvijek veliki problem zajednice evropskih naroda. Zajednički projekti i solidarnost su izgubili na snazi zbog dužničke krize koja pogađa Stari kontinent. A da stvar bude gora, zbog spašavanje Grčke od bankrota produbio se jaz između sjevera i juga Evrope. Naime, poraslo je nepovjerenje zemalja sa sjevera prema zemljama na jugu Evrope i njihovom niskom bruto društvenom proizvodu.
Predsjedavajući kluba poslanika liberala u Evropskom parlamentu i ekspert za spoljno politička pitanja, Aleksandar Graf-Lambsdorf smatra da su podjele na relaciji "sjever-jug" precijenjene. On smatra da solidarnost unutar EU još nije ozbiljno ugrožena. Tome u prilog navodi primjer Estonije koja je u EU primljena 2004. "Estonija ima najniži bruto društveni proizvod po glavi stanovnika, kao i Grčka, ali je vlada te zemlje i pored toga zahtjevala od svojih građana da učestvuju u stabilizaciji grčke privrede", kazao je Lambsdorf.
Fit Evropa
No, ono što istinski zadaje brige administraciji Evropske unije je demografska slika. Prema podacima Zavoda za statistiku EU (EUROSTAT), u Evropskoj uniji će 2050. biti 48 miliona manje radno sposobnih ljudi. Umjesto toga Stari kontinent će dobiti preko 58 miliona ljudi preko 65 godina starosti. A smanjenje broja radno sposobnog stanovništva, prema mišljenjima stručnjaka, dovodi do smanjenja privrednog rasta. Time će biti ugroženo finansiranje socijalnih i penzionih osiguranja te sistema zdravstvene zaštite.
Kada su u pitanju demografske promjene u EU, Graf-Lambsdorf smatra da se mora jače založiti za dovođenje stručne radne snage u zemlje Evropske unije. "Mora se baciti pogled izvan granica Evrope. Pred našim vratima je toliko mladih i obrazovanih ljudi koji čekaju šansu da ovdje započnu život." A napraviti program useljavanja, kako bi bio "produktivan za društvo" biće pak veliki izazov, kaže još Lambsdorf. Za njega je doseljavanje stručne radne snage ključ uspjeha Evropske unije. Sa politikom migracije usko je povezana politika prema izbjeglicama oko koje se godinama vode sporovi.
Politička unija sa efikasnom politikom korišćenja resursa i poboljšanjem politike useljavanja - sve to može Evropu u godinama koje dolaze učiniti više fit. A i Lambsdorf i Šikorski, kao još jednu komponentu uspjeha, vide u prijemu novih članica u "eksluzivni EU Klub".
Autor: Ralf Bozen / Svetozar Savić
Odg. ured.: Senad Tanović