Hoće li Albanija propustiti još jednu šansu?
18. februar 2019
Albanija je ponovo u udarnim vijestima: ono što se u subotu dešavalo u Tirani, podsjeća na scene iz devedesetih godina. Demonstracije na koje je građane pozvala opozicija završile su se nasiljem: demonstranti su pokušali da prodru u sedište vlade, pokušali su da zapale okolno drveće, a policija je protiv nih upotrebila suzavac i vodene šmrkove. Bilans: desetine povrijeđenih i na jednoj i na drugoj strani. Oko 16 demonstranata je uhapšeno.
Korupcija – važna tema
„Albanci, nisu siromašni, ali se osjećaju prevarenim. Mi hoćemo Albaniju poput Evrope", bio je moto protesta. Predsjednik Demokratske stranke (najveće opozicione stranke) Lulzim Baša, ohrabren je ovim demonstracijama i najavio je nove proteste za sljedeći četvrtak. On prijeti bojkotom parlamenta. Rekao je da njegova PD neće više da doprinosi održavanju fasade institucije koja je proizašla iz izbora koje su diktirali kriminalci. Od posljednjih parlamentarnih izbora 2017, opozicija neumorno traži ostavku vlade koju optužuje za korupciju, nepotizam, povezanost sa organizovanim kriminalom i za netransparentnost javnih tendera.
Korupcija je u Albaniji važna politička tema. Građani se stalno žale da se premalo preduzima protiv korupcije i organizovanog kriminala. Iako je Albanija u međuvremenu sprovela reformu pravosuđa koja se u regionu smatra primjernom, zemlja spada u najkorumpiranije u Evropi. Albanci svoju državu vide kao bolestan klijentelski sistem i u nju više nemaju povjerenja.
„Nemojte da napuštamo zemlju"
Sadašnji masovni protest opozicije se nadovezao na višenedjeljne studentske proteste. Studenti su tražili da studiranje postane jevtinije, bolje uslove studiranja i da korumpirana rukovodeća elita ode sa svojih položaja na univerzitetima. „Nemojte da napuštamo zemlju, mi hoćemo da studiramo i radimo u svojoj zemlji", bio je jedan od zahtjeva studenata na protestima koji su trajali do kraja januara.
Politička klima u Albaniji je od političkog zaokreta 1992. praktično permanentno obilježena konfrontacijama između vlasti i opozicije oko manipulacija na izborima. Politička debta se često ne vodi argumentima, već se vodi na planu ličnih sukoba. Nisu rijetke ni tuče u parlamentu. Tek posljednjih dana, opozicioni poslanici su gađali premijera jajima i prskali ga bojom.
Vodeći političari velikih stranaka ne mogu i neće da se prebace na jezik razuma i pomirenja. Naprotiv: sukobi su beskompromisni, sva krivica se prebacuje na drugu stranu.
Političari u Albaniji još nisu usvojili demokratsko učenje o fer međusobnom ophođenju i konstruktivnom dijalogu. Oni su ukopani na svojim pozicijama iako znaju da unutrašnjepolitička kriza otežava proces integracije Albanije u EU. Jedini izlaz iz krize je demokratski dijalog kojim bi bile utemeljene reforme, konsolidacija pravne države i sloboda štampe. Albanija je od 2009. članica NATO koja se obavezala da će sprovesti te reforme. Prošle godine ja ta zemlja propustila priliku da počne pristupne pregovore sa EU. Drugo odgađanje na predstojećem samitu EU u junu ove godine bi bilo fatalno.