Konferencija o balkanskim muslimanima u Berlinu
10. novembar 2008
Učesnici konferencije smatraju da je prakticiranje islama na Balkanu različito. U posljednjih 20. godina došlo je do jake pluralizacije. Konrad Kleving (Conrad Clewing) iz Insistuta za jugoistočnu Evropu u Minhenu kaže da se uloga islama kod balkanskih muslimana znatno razlikuje: „O nekoj vrsti prostornog ujedinjenja balkanskih muslimana u evropskom kontekstu ne može biti riječi, zato što kod njih dominira nacionalni kontekst. isto tako, uloga islama na albanskim prostorima je sasvim drugačija nego recimo kod Bošnjaka muslimana u Bosni i Hercegovini. “Francuski politolog Ksavier Bugarel (Xavier Bougarel) kaže da se među muslimanskim zajednicama uticaj islama u svakodnevnom životu također znatno razlikuje. „Politička uloga islama je kod Albanaca dosta manja nego kod Bošnjaka. Ali kada je u pitanju prakticiranje islama kao vjere u svakodnevnom životu onda je ono kod Albanaca puno veće nego kod Bosanaca. Posebno je to izraženo kod Albanaca koji žive u Makedoniji.“
Bosanski model "evropskog islama"
Razlike postoje i u samoj orjentaciji. Albanski muslimani su više usmjereni na Tursku dok pojedine duhovne voše bosanskih muslimana vode politiku, koja bi mogla predstavljati osnovu za stvaranje umjerenog, evropskog islama. Teolog Arminia Omerika razvoj smatra da je prisustvo islama u zapadnoj Evropi proces, koji se paralelno odvijao uz migracije i dolazak radne snage iz inostranstva. Za razliku od razvijenih evropskih zemalja, islam na Balkanu ima posve drugačiji razvojni put, istoriju i tradiciju. Pitanje koje se postavlja je da li se od muslimana na Balkanu može napraviti jedna homogena grupa, tim prije što je homogenizacija kao proces u pojedinim balkanskim zemljama čest slučaj.“
Nema homogenizacije muslimana na Balkanu
Profesor Ulf Brunnbauer kaže da ne može. On kaže da Evropa treba prihvatiti islam sa svim njegovim raznolikostima. „Uvjeren sam da je neophodno etablirati evropski islam. Važno je da muslimani imaju mogućnost slobodnog upražnjavanja vjere. U to spada i mogućnost slobodnog pokazivanja vjerskoj pripadnosti kao što su recimo džamije i minareti.“ Francuski politolog Bougarel kaže da evropski islam ne treba shvatiti kao zajedničku doktrinu muslimana u Evropu, nego kao platformu za diskusije gdje muslimana sa Balkana mogu dati svoj doprinos jer dugo godina žive u sekularnom okruženju.