Nova portugalska ljevica

U prepunoj knjižari u Lisabonu, Rui Tavareš sjedi na malom podijumu i priča o „Uliksu“ – mada nije književni kritičar i mada se ne radi o djelu Džejmsa Džojsa. Rui Tavareš govori o budućnosti Evrope. „Uliks“ je ime ambicioznog projekta kojim on želi da redefiniše ulogu zemalja južne Evrope u EU, Portugalije, Italije, Grčke i Španije.

Četiri stuba za Evropu

U cilju rješavanja krize državnog duga, on se zalaže za veliku konferenciju, sličnu onoj iz 1944. godine. Tada su u SAD, u Breton Vudsu, ministri finansija i guverneri centralnih banaka 44 sile pobjednice, postavili temelje novog monetarnog poretka – donijeta je odluka o osnivanju Međunarodnog monetarnog fonda i Svjetske banke.

Evropa kao cjelina treba da riješi problem duga, a ne svaka zemlja za sebe, smatra Tavareš. Pored toga, Evropskoj uniji je potrebna sopstvena, nezavisna finansijska institucija kao što je MMF, koju bi kontrolisao Evropski parlament. A južnoj Evropi je potreban novi Maršalov plan.

Rui Tavareš je od 2009, nezavisni poslanik Evropskog parlamenta. Prije skoro tri godine pridružio se grupi Zelenih/EFA u Strazburu. Tavareš se ponovo kandidavao, ali ovaj put osnovao je sopstvenu stranku u Portugaliji. „Stranka Livre bazira se na četiri stuba: sloboda, jednakost i socijalna pravda, plus ekologija i Evropa.“

Za drugačiju Evropu

Ta strategija je za Portugaliju svakako veoma rizična jer, prema aktuelnim podacima iz Evro-barometra, skoro dvije trećine Portugalaca na budućnost Evropske unije gleda sa pesimizmom. Ta zemlja već skoro tri godine mora da sprovodi težak program reformi i štednje, dogovoren sa EU, MMF i Evropskom centralnom bankom – u zamjenu za 78 milijardi evra iz paketa za spasavanje.

Rui Tavareš se od takve Evrope distancira. „Mi se ne identifikujemo sa EU koji vodi naš zemljak Barozo, koja nije našla nikakav odgovor na ekonomske, ekološke i društvene krize. Mi vjerujemo da Evropljani imaju zajedničku budućnost koja je zasnovana na demokratskim principima, osnovnim pravima i zajedničkom prosperitetu. Evropa bi trebalo da bude suverena, u smislu da svoju budućnost drži u svojim rukama.“

Energija sa juga

Pozivajući se na aktuelnu krizu u Ukrajini, Tavareš kaže bi da zavisnost zemalja Evropske unije od ruskog gasa mogla da se smanji na duži rok kada bi južnoevropske zemlje proizvodile energiju za zemlje sjeverne i centralne Evrope.

Doktor istorijskih nauka, kao model navodi američku državnu korporaciju „Tennessee Valley Authority“ (TVA), koju je 1930. osnovao predsjednik Frenklin D. Ruzvelt, kao dio Nju dila, a sa ciljem da se investira u velike energetske projekte na siromašnom jugu SAD. Slično tome, EU bi trebalo da osnuje vladinu agenciju, koja bi koordinirala masovan razvoj obnovljivih izvora energije u južnoj Evropi.

Direktna demokratija

Na podijumu knjižare u Lisabonu, šest kandidata iz stranke diskutuje o projektu „Uliks“, o Sporazumu o slobodnoj trgovini između EU i SAD, kao i korupciji i zloupotrebama vlasti na evropskom nivou. Pristalice stranke kandidate su birale na internetu.

Stranka i njen osnivač Rui Tavareš su poznati među lijevo orijentisanim intelektualcima u Lisabonu. Politikolog Pedro Magalaes sumnja, međutim, da će stranka Livre dobiti dovoljno glasova za odlazak u Strazbur. Ali za Ruija Tavareša evropski izbori su samo prvi korak. Njemu je stalo i da njegova stranka okupi posvađane lijeve snage i tako otvori vrata za koaliciju lijevog centra u Portugaliji na sljedećim izborima, u ljeto 2015. godine.

Autori: Tito Vagner / Dijana Roščić
Odgovorni urednik: Svetozar Savić