Raspućin iz briselskih sjenki
14. mart 2018
Martin Zelmajer je od prvog marta generalni sekretar Evropske unije. Funkcija ne zvuči spektakularno, ali je briselski činovnik koji se na njoj nađe šef glomaznog i skupog aparata u kojem radi 32.000 ljudi. Izvan „svemirskog broda Brisel", kako hordu činovnika EU posprdno nazivaju kritičari, malo ko je čuo za Zelmajera i funkciju koju obavlja.
Unapređenje njemačkog službenika je nedjeljama tema u medijima. Evropski parlament je u ponedjeljak, doduše uz prilično prazne poslaničke klupe, diskutovao o Zelmajeru, a predstavnici Evropske komisije su morali da se pravdaju. Čak je i tehnički ministar finansija Njemačke Peter Altmajer prokomentarisao stvar na margini jednog sastanka u Briselu. „Radio sam sa Zelmajerom. Saradnja je uvijek bila puna povjerenja, bila je u redu."
Ko je Martin Zelmajer? Neki mediji ga zovu „Raspućinom" koji vuče konce iz pozadine, sivom eminencijom iza predsjednika Evropske komisije Žan-Kloda Junkera, tajnim oružjem njemačke kancelarke. Jedno je izvjesno – on zvanično ne radi za njemačku Vladu.
Pametan i prgav
Pravnik rođen 1970. je karijeru gradio u Evropskoj centralnoj banci i medijskom koncernu Bertelsman, a od 2004. je u službi Evropske komisije. Bio je portparol i šef kabineta komesarke Vivijan Reding. Rukovodio je izbornom kampanjom Žan-Kloda Junkera pred evropske izbore, a potom je postao šef njegovog kabineta i lični savjetnik.
Kada priča sa novinarima u Briselu – uvijek korektan i promućuran – jasno se vidi samouvjerenost, zna da je odličan i lojalan činovnik. Prosječnost ga ne zanima, ne voli kritiku na račun Evropske komisije i vrijednosti evropskog ujedinjenja kojima u svakoj prilici paradira. Ljudi koji rade sa njim kažu da zna da bude prgav i šefuje sa visine.
Zelmajer nakon brzog uspona u hijerarhiji sigurno ima mnogo neprijatelja u vrletima briselske mašinerije, od Komisije preko Parlamenta do novinara. Na zub ga je posebno uzeo ugledni portal Politiko, koji pripada njemačkom koncernu Špringer. Taj portal piše o „Zelmajer-gejtu" i u jednoj ironičnoj fotomontaži predstavlja novog generalnog sekretara kao časnu sestru.
Svemu je prethodilo proklizavanje portparola Evropske komisije Margaritisa Šinasa koji je na jednoj konferenciji za štampu rekao da su pri postavljanju Zelmajera na novu funkciju pravila poštovana sa „religioznim žarom". Prije toga su evroparlamentarci Zelenih te francuski i britanski novinari bili kritični prema neobičnom procesu izbora generalnog sekretara.
Misteriozno unapređenje
Zelmajer je mimo uobičajene hijerarhije najprije postavljen za zamjenika generalnog sekretara, a onda, nekoliko sekundi kasnije, imenovan za generalnog sekretara. Pravno je to u redu, tvrdio je u ponedjeljak pred parlamentom njemački komesar Ginter Etinger koji je zadužen za personalna pitanja.
Ipak, ovaj postupak ostavlja gorak ukus i mnoga otvorena pitanja. Jedina protivkandidatkinja za mjesto zamjenika generalnog sekretara bila je bliska Zelmajerova saradnica koja je potom povukla svoju kandidaturu. Zelmajer je tako izabran, a ta dama je zatim postala njegova nasljednica u kabinetu Žan-Kloda Junkera. Da li to sve može biti slučajnost?
Dosadašnji generalni sekretar Aleksander Italijener, Holanđanin, povukao se sa funkcije i postao je „savjetnik sa posebnim zadacima". Istog dana je Zalmajr postavljen bez konkursa. Navodno su mnogi od 28 evropskih komesara za ovo važno namještenje saznali u zadnji čas.
„Antinjemački napad"
Poslanici Zelenih smatraju da je Zelmajer rukovodio čitavom igrom. „Podjela funkcija na prepad budi utisak da se radi o nepotizmu", rekao je njemački poslanik Sven Gigold. On je doduše naglasio da se ne radi o jednom čovjeku već o postupcima Evropske komisije. „Evropa zbog blic-unapređenja Zelmajera daje priliku populistima da je napadnu. Za sve pozicije u institucijama EU moraju postojati otvoreni konkursi", dodao je Gigold.
Njemački demohrišćanin Elmar Brok je uzeo Martina Zelmajera u zaštitu. Sve je urađeno kako treba, rekao je on u debati: „Radi se o antinjemačkom napadu." Njemački ministar Altmajer je također bio na tom tragu: „Ne smije da se radi o nacionalnosti već o tome da li je neko dobar Evropljanin."
Oni se time osvrću na pisanje britanske štampe koja je Zelmajera nazvala „antibritanskim" službenikom zbog njegovih pozicija o Bregzitu. Londonski listovi se osim toga žale na dominaciju Nijemaca u briselskim hodnicima. Na posljetku, i najviši službenici Evropskog parlamenta i Službe za spoljne poslove EU takođe su – Nijemci.