Različite balkanske percepcije

Posljednje istraživanje Galupa, provedeno u ljeto prošle godine, odnosi se kako na međusobnu percepciju zemalja Zapadnog Balkana, tako i na njihovo viđenje razvoja političkih odnosa kao i uticaja spoljnih faktora na događaje u regionu. Među velikim svjetskim silama SAD imaju najveću podršku među kosovskim Albanicima, čak 95 odsto, dok ta podrška među stanovnicima centralne Srbije iznosi tek 9 procenata. Sa druge strane, dok 66 odsto Srba iz južne Srbije odobrava postupke Rusije, isto se može reći za samo četri procenta kosovskih Albanaca. U BiH “simpatije” prema velikim silama razlikuju se između Republike Srpske i Federacije BiH. Dok 57 odsto ispitanika iz Republike Srpske podržava Rusiju, najveći procenat stanovnika Federacije simpatije ima prema Turskoj i Njemačkoj.

Podsjećajući da je region Zapadnog Balkana bio polje burnih istorijskih dešavanja i kompeticije među velikim silama, direktor Galupa za Evropu, Robert Manćin objašnjava da ovakvi rezultati govore o uticaju već ustaljenih pogleda, sjećanju na prošlost, ali da su u pitanju i “naslijeđene” percepcije: “Ovo istraživanje predstavilo je vrlo interesantnu mapu. Prije istraživanja naslućivalo se, ali se nikada nije moglo sa sigurnošću reći da će razlike biti toliko velike među tako malim oblastima”, kaže Manćin za Dojče vele.

Balkan gleda u prošlost, ali i u budućnost

Kada su u pitanju vodeće članice EU, najveću podršku na Zapadnom Balkanu, pogotovo u BiH i Hrvatskoj, ima Njemačka, dok Francusku i Veliku Britaniju podržava najmanji broj stanovnika zemalja ovog regiona. Većina stanovnika Srbije, 54 odsto, i dalje se protivi ulasku u NATO dok se mišljenje o Sjeverno-atlantskoj vojnoj alijansi razlikuje u BiH među stanovnicima Republike Srpske i Federacije - 18 odsto ispitanika u Republici Srpskoj smatra NATO “prijateljskom” organizacijom, naspram 49 odsto stanovnika Federacije. Stav o EU u BiH je relativno približniji - 33 odsto stanovnika Republike Srpske i 55 odsto stanovnika Federacije smatraju EU prijateljski nastrojenom prema BiH. “Za ovakvu percepciju međunarodnih sila i organizacija na Zapadnom Balkanu postoje različiti utjecaji”, kaže za Dojče vele akademski direktor Londonske škole za ekonomiju, Svetozar Rajak: “Još uvijek je tu osjetno prisustvo istorijskih okolnosti od prije 20 godina, ali i onih od ranije. To ne iznenađuje, ali iznenađuje to što ti uticaji nisu toliko jaki kao što se mislilo. Sa druge strane, tu je uticaj onoga što se dogodilo u neposrednoj prošlosti ili se događa još danas, i onoga što ljudi vide da može biti od uticaja na njihov život. To pokazuje zrelost običnih ljudi. Oni su okrenuti budućnosti, tome kako će i od čega da žive i onome što pogađa njihov život. Oni tu nalaze pokazatelje i odgovore.”

Rajak zaključuje da je istorija pokazala da Balkan nije “bure baruta”, već da je uvijek samo reagova na prethodne promjene u Evropi. Istovremeno, na konferenciji u Briselu, posvećenoj istraživanju Galupa o percepciji multipolarnog svijeta na Zapadnom Balkanu naglašeno je da Balkan nije na putu ka Evropi, već da je oduvijek bio dio Evrope.

Autor: Marina Maksimović
Odg. urednik: Zorica Ilić