Tri biološka roditelja?

U Velikoj Britaniji se razmatra mogućnost da se odobri vantjelesna oplodnja (In vitro) prilikom koje bi bebe bile začete od – tri roditelja. Cilj je da se time preduprijede neke urođene bolesti.

Ministar zdravlja Endrju Lensli zatražio je od Savjeta za fertilizaciju i embriologiju (HFEA) da razmotri In vitro oplodnju sa tri roditelja pošto su istraživači u Britaniji, navodno uspješno, ovladali tehnologijom obrade DNK. Inače, prema britanskim zakonima kloniranje je zabranjeno. Naučnici sa univerziteta u Njukaslu razvili su metodu ukrštanja DNK dvije jajne ćelije. U tom procesu se uklanjaju nizovi DNK zbog kojih se loše razvijaju mitohondrije u ćelijama što često izaziva srčane probleme, bolesti jetre, poremećaje mozga, sljepilo i slabost mišića. Mitohondrije su neka vrsta „baterije“ u ćelijama i nasljeđuju se samo od majke. Zato bi prilikom vantjelesne oplodnje „sa tri roditelja“ DNK zdrave jajne ćelije „majke – donatora“, bila ukrštena sa DNK jajne ćelije majke, prije osjemenjavanja.

Sjećanje na ovcu Doli

U prosjeku, među 6.500 beba, jedna se rodi sa ozbiljnim bolestima izazvanim lošim DNK nizom koji je povezan sa stvaranjem mitohondrija. „Kada dobijemo izvještaj nadležnih institucija na osnovu istraživanja naučnika, odlučićemo da li je pravo vrijeme da se dozvoli ova procedura“, kazao je zvaničnik Ministarstva zdravlja.

Najveći strah u javnosti, ali i među brojnim naučnicima oko ovog postupka javlja se zbog slučaja kloniranja čuvene ovce Doli 1996. koji je, smatra se, u suštini sličan. „Kao ljekari dužni smo da liječimo bolesti, a ako je moguće i da ih spriječimo. Kada za bolesti nema lijeka, onda je imperativ da se otkriju načini prevencije“, objašnjava Alison Murdok sa Odjeljenja za reproduktivnu medicinu Univerziteta u Njukaslu.

Šta je vještačka oplodnja?

In vitro oplodnja je postupak kojim su jajne ćelije oplođene spermatozoidima izvan materice, odnosno in vitro. Ovom postupku lječenja neplodnosti pribjegava se kada su ostale metode oplodnje bezuspješne. Na jednu jajnu ćeliju se stavlja 50.000-100.000 spermatozoida. Poslije dva - tri sata dolazi do oplodnje. Oplođena jajna ćelija počinje da se dijeli. Otprilike jedna dioba nastupa na 12 sati. Kad embrion ima četiri do osam ćelija, kateterom se ubrizgava u matericu. Tu se embrion usadi za tri do četiri dana. Ukoliko dođe do trudnoće, trudnica se redovno kontroliše do porođaja. To je ubjedljivo najrasprostranjenija metoda lječenja neplodnosti uz pomoć visoke tehnologije. Ona obuhvata oko 99 odsto svih zahvata koji spadaju u metode vještačke reprodukcije. To je i najstarija metoda i koristi se od 1978. godine.

Autor: Vladimir Petković (rtre, dpa, afp)

Odg. urednica: Belma Fazlagić-Šestić