Ubijani, hapšeni, progonjeni – Pisci koji nisu miljenici vlasti

Samo tokom prve polovine 2009. godine Međunarodnom udruženju pisaca prijavljeno je oko 650 slučajeva hapšenja, ubijanja ili otmica pisaca i novinara. Više od 20 ih ubijeno, neki se vode kao nestali, a veliki broj njih nalazi se u zatvoru. Okolnosti su se po pisce i novinare širom svijeta pogoršale, postale još opasnije i surovije, kaže Dirk Zager, novinar i potpredsjednik njemačkog Pen centra.

„Mi se od kraja hladnog rata suočavamo sa novim, brojnim konfliktima - porastom nacionalizma, uz represiju nad manjinama, ali i onima koji misle drugačije.“

Rusija i Kina kao primjeri

U vremenima hladnog rata bilo je uobičajeno da političari koji bi, primjera radi, putovali za Moskvu, zavisno od političke situacije, iskoriste priliku da izgovore i koju dobru riječ za disidente. Danas se u razgovorima zvaničnika, naročito ekonomski „jakih“ zemalja, pitanja i problemi disidenata jednostavno ignorišu.

„Imamo veliki broj zemalja, među kojima su Rusija, ali i Kina, koje se smatraju oslobođenim međunarodnih prava i obaveza, navodeći kako se one time bave na sebi svojstven način. Taj poseban put o kojem govore, treba navodno da opravda mjere koje se provode protiv onih koji misle drugačije.“

To su ljudi, koje vladajuća elita smatra pretnjom za stabilnost države.

„Uzmite na primjer Kinu. Svi oni koji se u toj zemlji zalažu za veću autonomiju Tibeta ili prava Ujgura, bivaju proganjani. Iako svi mi znamo da pravni sistem u Kini ne funkcioniše i da su Ujgurima bile izricane smrtne presude i u novijim vremenima - to se mora ocijeniti kao neprihvatljivo. Mi se protiv toga moramo boriti i svjetska javnost se sa tim mora suočiti.“

Sjajna literatura u sjenci tiranije režima

Pen centar ove godine posebnu pažnju posvećuje prilikama u Iranu i onome što se još od ljeta u toj zemlji dešava. Protesti protiv falsifikovanja izbora koje je vlast brutalno gušila odnijeli su više od 50 života, a veliki broj demonstranata završio je u zatvoru.

„Želimo da podsjetimo na te žrtve, ali i da taj pogled na prilike u Iranu proširimo. Zemlja iz koje su ljetos stizali snimci sa demonstracija je bogata zemlja sa sjajnom literaturom. To je literatura koju već pedeset godina prati tiranija režima koji su se smjenjivali - literatura koja je sve to zabilježila i pripovijedala o životu ljudi u takvim okolnostima.“

Ta literatura, kaže Dirk Zager, može da pomogne da se o Iranu više zna i van njegovih granica, da se vidi i razumije, da tamo žive književnici koji pisanom riječju ovjekovječuju ljudsku bol, ali i ljubav.

Autori: Silke Bartlik / Nebojša Jakovljević

Odg. urednik: Zorica Ilić