Veliki krizni susret

Za šefa njemačke diplomatije, Frank-Valtera Štajnmajera jedno od najvažnijih gorućih pitanja u nedjelji zasjedanja Generalne skupštine UN (GS UN), biće „podrška novoj iračkoj vladi i ispravljanje greške iz prošlosti“. Njemački ministar se istovremeno nada da će prilikom formiranja nove vlade predstavnici svih regiona i religija imati svoje zastupnike u novom kabinetu. Cilj je da se omogući gubitak podrške na koju IS očigledno i dalje može da računa, posebno među iračkim građanima, koji su razočarani rezultatima rada prethodne vlasti.

Štajnmajer namjerava da odigra aktivnu ulogu tokom boravka u Njujorku i u pogledu „sprovođenja odgovarajućih mjera protiv islamističkog terorizma poput IS-a“. U tom pogledu, on će istaći ulogu Njemačke – posebno u kontekstu isporuke njemačkog oružja kurdskim borcima u Iraku.

Heder Konli očekuje da će Vašington uvidjeti težinu odluke o dopremanju oružja Pešmergama (Kurdima u Iraku), „koja je za Berlin bila veliki spoljnopolitički izazov“. Saradnica vašingtonskog Trusta mozgova, njemačkog porekla, inače ekspertkinja Centra za strateške i međunarodne studije, u razgovoru za DW, navodi da ne očekuje da će biti dodatnih očekivanja od Njemačke.

Nemački vojnici protiv IS-a?

Ipak, u Vašingtonu se mogu čuti i drugačije procjene. DW je iz više izvora dobio informaciju da SAD imaju još neka očekivanja od Njemačke. Srednjoročno bi se moglo naslutiti da će Obamina administracija od Berlina zatražiti da se vojno angažuje u vazdušnim udarima protiv boraca Islamske Države. Nije isključeno da bi u slučajno kopnene intervencije američkih specijalaca, Vašington očekivao i učešće vojnika Bundesvera. Drugim rečima, vrlo je moguće da će Štajmajer tokom boravka u Njujorku biti suočen sa novim očekivanjima Sjedinjenih Američkih Država.

Napredak milicije IS na sjeveru Sirije i veliki broj izbjeglica, prije svega Kurda koji idu ka Turskoj, ne idu na ruku vladi u Berlinu. Odbijanje učešća u vojnim intervencijama postaje sve teže.

Istovremeno, američka vlada će po svemu sudeći iskoristiti priliku da se tokom zasjedanja Generalne skupština UN založi za veću podršku anti-IS koaliciji, smatra Heder Konli. U međuvremenu su svi pogledi uprti u Baraka Obamu, jer će, kako se očekuje, u srijedu (24.9.), lično predsjedavati sjednici Savjeta bezbjednosti UN.

Rezolucija protiv ekstremista

Najavljena je mogućnost usvajanja rezolucije, koja bi obavezala sve države članice UN, na nacionalnom nivou da usvoje odgovarajuće zakone, kojim bi sankcionisanje tzv. stranih boraca, bilo moguće. Jer u Siriji i Iraku se trenutno nalazi više od 15.000 boraca, koji su sa Zapada otišli da se bore na strani ekstremista. Njujork tajms tvrdi da je više od 2.000 njih došlo iz Evrope (od toga nekoliko stotina iz Njemačke).

Rezolucija čije usvajanja zagovara SAD, po prvi put bi mogla da dovede do sprovođenja usklađenih mjera protiv regrutacije boraca iz kojih stoje terorističke organizacije, na međunarodnom nivou. Rezolucija bi bila pravno obavezujuća, iako više stručnjaka tvrdi da bi njena primjena na nacionalnom nivou mogla biti previše slaba.

Upravo je to momenat, kada bi Nijemci mogli ući u igru. Njemačka je važan saveznik u političkoj legitimizaciji američkih diplomatskih napora na Bliskom istoku, smatra Džeremi Šapiro, saradnik Brukings instituta. Zbog svog „ne“ vojnoj intervenciji u Libiji i ratu u Iraku, Berlin uživa izvjesni međunarodni kredibilitet. „SAD će od Njemačke zahtjevati maksimalnu političku i retoričku podršku“, uveren je Šapiro.

Druga žarišta

Osim intervencije protiv boraca „Islamske države“ i krize na istoku Ukrajine, posljednjih sedmica je sve više u fokusu svjetske javnosti i širenje virusa ebole. Ta tema će se nesumnjivo naći među najvažnijim tokom predstojećeg zasjedanja Generalne skupštine UN. „Sada je važno da se na međunarodnom nivou sprovedu mjere, koje će ugroženim državama, Liberiji, Sijera Leoneu i Gvineji, pomoći da se izbore sa ovom strašnom bolešću“, rekao je pored ostalog ministar Štajnmajer. „To znači da bi zemlje na sjeveru kontinenta, koje su medicinski bolje opremljene, od onih na jugu, morale dodatno da se angažuju.“ On pri tome prvenstveno misli na opremanje afričkih susjeda na jugu, neophodnim lijekovima i medicinskom opremom.

Pregovori sa Iranom oko spornog nuklearnog programa i ove godine su na agendi zasjedanja. Iranski diplomatski šarm se na sjednicama Generalne skupštine UN doživljava kao dolazak jeseni, kao siguran početak nove školske godine ili kao neizbježno opadanje lišća, kaže Suzan Meloni, saradnica instituta Brukings. Velika očekivanja od prije nekoliko mjeseci, u međuvremenu su se pretvorila u strahovanja. Skoro da bi se moglo reći da je u igri sve ili ništa, dodaje Meloni.

Drugim riječima, zasjedanje će proći u raspravi o aktuelnim krizama u svijetu. Teme diktiraju dnevno-političke potrebe i dešavanja. „Trenutno agendu UN prilično diktira ono što svijet pokreće od danas do sutra, a manje dugoročni problemi“, tvrdi Mihael Verc iz Centra za američki napredak.

„To je povezano sa činjenicom da dugoročna strateška razmatranja, mnoge zemlje uvlače u rasprave, koje puno koštaju, a još ih je politički teško sprovesti.“ Isto važi i za Njemačku. „Zbog toga se nameće utisak da su se i političari od svega toga pomalo uplašili.“