Έκλεισε τα 90της η Γερμανίδα ψυχαναλύτρια Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ

Η Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ αγωνίστηκε και επιστημονικά για να εδραιώσει στη συνείδηση της κοινωνίας την ισοτιμία της ανδρικής και της γυναικείας φύσης.

Το όνομά της ήταν συνώνυμο της πρόκλησης. Είναι γνωστή σε όσους έζησαν την δυναμική πορεία του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του ’70, του ‘Γερμανικού Φθινοπώρου’ και της ΡΑΦ. To 1977 η γνωστή ήδη γιατρός και ψυχαναλύτρια Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ είχε σοκάρει την γερμανική κοινωνία και κυρίως τα γερμανικά ΜΜΕ με τη δήλωσή της «είμαι φεμινίστρια», στο πρώτο τεύχος του ιστορικού πια φεμινιστικού περιοδικού ΕΜΜΑ της Αλίς Σβάρτσερ.

Η 90χρονη σήμερα ψυχαναλύτρια παραμένει πιστή στις θεωρίες της δηλώνοντας ότι δεν κατάλαβε ποτέ γιατί η γνώμη των γυναικών εισακούγονταν λιγότερο από εκείνη των αντρών: «βίωσα τη μητέρα του τουλάχιστον το ίδιο ισχυρή ως προσωπικότητα όσο και τον πατέρα μου. Τέτοιες ιδέες δεν είχαν στο κεφάλι τους ούτε η μητέρα μου, ούτε ο πατέρας μου. Μετά ήρθα στη Γερμανία και συνάντησα αυτό το κατασκεύασμα της εξουσίας των αρσενικών κυρίων χιτλερικής προέλευσης. Αλλά ως επιστήμων ποτέ δεν μπόρεσα να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι οι άντρες έχουν μεγαλύτερη αξία από τις γυναίκες, με όλα αυτά που έζησα μέχρι τώρα και με όλη την καλή πρόθεση που διαθέτω.»

Η αειθαλής 90χρονη επιστήμονας εργάζεται ακόμη και σήμερα. Πηγαίνει τρεις φορές την εβδομάδα με το αναπηρικό της καροτσάκι στο Ινστιτούτο Σίγκμουντ - Φρόιντ της Φραγκφούρτης, όπου δίδασκε και ερευνούσε από το 1960 μαζί με τον άντρα της και ιδρυτή του Ινστιτούτου διάσημο ψυχαναλυτή Αλεξάντερ Μίτσερλιχ.

Πόσο ‘φεμινιστής’ ήταν αλήθεια ο Αλεξάντερ Μίτσερλιχ; Σ’ αυτό το ερώτημα απαντά χαμογελώντας: «θεωρητικά ήταν μαζί μου, αλλά πρακτικά του ήταν όλα αυτά πολλά! Μουρμούριζε επειδή π.χ. με έπαιρνε συχνά τηλέφωνο η Αλίς Σβάρτσερ, επειδή ήμουν συνέχεια απασχολημένη, δεν είχα χρόνο, επειδή πήγαινα σε συγκεκριμένα συνέδρια κλπ.»

Η Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου του 1917 στο Φλένσμπουργκ από Δανό πατέρα και Γερμανίδα μητέρα. Γνώρισε το 1947 στην Ελβετία τον μετέπειτα άντρα της Αλεξάντερ Μίτσερλιχ και τον ερωτεύτηκε. Ο τότε σαραντάρης ψυχαναλυτής ήταν παντρεμένος για δεύτερη φορά και είχε ήδη 5 παιδιά. Το 1949 η Μαργκαρέτε θα γεννήσει το γιο τους Ματίας. Παντρεύτηκαν το 1955 στη Γερμανία.

Στο Ινστιτούτο Σίγκμουντ - Φρόιντ της Φραγκφούρτης από το 1960 διδάσκουν μαζί και ερευνούν επί χρόνια το φαινόμενο του ναζισμού. Το 1967 εκδίδουν το πολύκροτο βιβλίο τους «Η ανικανότητα οδύνης – βασικές αρχές συλλογικής συμπεριφοράς». Στην έρευνά τους αυτή αναλύουν το ναζιστικό φαινόμενο και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο γερμανικός λαός, επειδή αρνείται γνωστικά και εμπειρικά τη μνήμη και την ενοχή, δεν μπορεί να έχει ούτε το αίσθημα της οδύνης για το ολοκαύτωμα.

Η Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ ως σήμερα εκτιμά ότι: «στην προκειμένη περίπτωση έχουμε καθαρή προβολή: προέβαλλαν στον Χίτλερ, ένα είδος θεϊκής υπόστασης. Στην ουσία όμως προέβαλλαν όλη την θλιβερή αυταρχική διαπαιδαγώγηση, που επιβάλλει ότι μπορεί κανείς να αγαπά κάποιον, μόνον εάν μπορεί να τον εξιδανικεύσει. Έτσι εξιδανίκευσαν ένα φτωχό ανθρωπάριο και δημιούργησαν αυτό που σιγά-σιγά έγινε, αυτό που ξέρουμε.»

Η Μαργκαρέτε Μίτσερλιχ προσπάθησε μαζί με τον άντρα της να ρίξει φως στο ναζιστικό ψυχόδραμα του γερμανικού λαού, αλλά ταυτόχρονα ερεύνησε με μοναδικό τρόπο, πάθος και χιούμορ «την ψυχή της γυναίκας».

Αποτέλεσμα αυτών των ερευνών ήταν τα έργα της: «Η Ψυχανάλυση και ο Φεμινισμός», «Το Τέλος των Προτύπων», το προκλητικό και αμφισβητούμενο έργο της «Η Ηπιότητα της Γυναικείας Φύσης» (1985), «Το μέλλον είναι Γένους Θηλυκού» (1987) και «Η Ταλαιπωρία της χειραφέτησης» (1990).

Να θυμίσουμε ότι πρόσφατα η ‘μεγάλη κυρία της γερμανικής ψυχανάλυσης’ είχε δηλώσει πως πολύ θα ήθελε να κάνει ψυχανάλυση στον Μπιν Λάντεν, τον οποίο χαρακτηρίζει ως «ομοφυλόφιλο νάρκισσο» που κατατρύχεται από ιδεοληψίες ενός ιδιότυπου «φασισμού με μεσαιωνικές καταβολές».