Ένα ταξίδι στην ιστορία της Ιερουσαλήμ

Ένα λατομείο από την εποχή του Ηρώδη, υπολείμματα από τον Γολγοθά και μωσαϊκά από την εκκλησία των Σταυροφόρων St. Maria Latina: Μερικά από τα αξιοσημείωτα αρχαιολογικά ευρήματα που εκτίθενται στο αρχαιολογικό πάρκο, το οποίο έχει διαμορφωθεί κάτω από τον προτεσταντικό Ναό του Σωτήρος στην Ιερουσαλήμ.

Το πάρκο άνοιξε τις πύλες του στο τέλος του 2012 με τη συνεργασία του γερμανού καθηγητή βιβλικής αρχαιολογίας Ντίτερ Βίβεγκερ με μία ομάδα επιστημόνων και φοιτητών. Το πρότζεκτ ονομάζεται «Μέσα απ’ τον χρόνο» και υπόσχεται στον επισκέπτη ένα ταξίδι στην ιστορία της Ιερουσαλήμ που ξεκινά 2000 χρόνια πριν και φτάνει στο σήμερα. Το αρχαιολογικό πάρκο επιφυλάσσει εκπλήξεις στους επισκέπτες.

Κατά τον γερμανό αρχαιολόγο, ο οποίος μίλησε στη Deutsche Welle, αυτό που τους εντυπωσιάζει περισσότερο είναι «όταν μπαίνουν στο Ναό του Σωτήρος και περπατούν 14 μέτρα προς τα κάτω, τότε βλέπουν ξεκάθαρα ότι η ‘πάνω’ Ιερουσαλήμ με τα τείχη της από τον 16ο αι. δεν είναι τελικά και τόσο παλιά. Και ότι ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της πόλης, που μετρά 4000 χρόνια, βρίσκεται σε στρώματα κάτω από τη γη. Το ταξίδι μέσα στην ιστορία διασκεδάζει πολύ τους επισκέπτες καθώς είναι κάτι εντελώς καινούριο. Δεν υπήρχε ποτέ κάτι ανάλογο στην Ιερουσαλήμ».

Ιδιαίτερα ανασκαφικά εμπόδια

Η ανασκαφική δραστηριότητα του γερμανικού ινστιτούτου DEI που ειδικεύεται στην αρχαιολογία των Αγίων Τόπων ξεκίνησε κατά την αναπαλαίωση του Ναού του Σωτήρος (1970-1974) φέρνοντας στο φως θαυμαστά κομμάτια της ιστορίας της Ιερουσαλήμ. Οι ιδιαιτερότητες της περιοχής με τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις και τις συχνές διενέξεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων δυσχέραναν εν μέρει το έργο των επιστημόνων.

Όπως αποκαλύπτει ο Ντίτερ Βίβεγκερ, πέρα από τα ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά τη μέθοδο της ανασκαφής και τη χρηματοδότηση του αρχαιολογικού πάρκου, υπήρχαν κι άλλες δυσκολίες: «Υπάρχει ένα χειροπιαστό πρόβλημα που έχουν όλοι όσοι κάνουν ανασκαφές στην Ιερουσαλήμ: το γεγονός ότι ένα μέρος της πόλης αποτελεί κατεχόμενη περιοχή. Μπορούμε να συνεχίσουμε ήδη υπάρχουσες ανασκαφές ή να κάνουμε ανασκαφές διάσωσης, σε περίπτωση κατάρρευσης σπιτιών για παράδειγμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιτρέπεται να κάνουμε έρευνες και αυτό ακριβώς κάναμε στο δικό μας πρότζεκτ».

Πολλοί θησαυροί παραμένουν θαμμένοι

Οι περιορισμοί στις άδειες για ανασκαφές άφησαν έτσι αναπάντητα ενδιαφέροντα ερωτήματα αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος. Εξακολουθεί, για παράδειγμα, να βρίσκεται θαμμένο στη γη το δεύτερο βόρειο τείχος της πόλης, το οποίο έχτισε ο Ηρώδης ο Μέγας σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων από το Ναό του Σωτήρος, όπως επισημαίνει ο γερμανός αρχαιολόγος.

Οι εμπειρίες του Ντίτερ Βίβεγκερ από την παραμονή του στην Ιερουσαλήμ τον οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κλειδί για την εξεύρεση λύσης στη διαμάχη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι ο αμοιβαίος συμβιβασμός. Όπως λέει: «Εύχομαι οι δύο πλευρές να είναι κάποτε σε θέση να μειώσουν τις απαιτήσεις τους τουλάχιστον κατά 20%. Αν οι δύο πλευρές δεν σταματήσουν να διεκδικούν τα πάντα, κάποια στιγμή θα υπάρξει μία σοβαρή έξαρση και ένας παγκόσμιος πόλεμος».

Sabine Damaschke / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου