Έρχεται το ... ευρωδιαζύγιο

Για παράδειγμα ένας Έλληνας και μία Γερμανίδα που ζουν στις Βρυξέλλες, μπορούν να επιλέξουν το ελληνικό ή το γερμανικό δίκαιο, αν το επιθυμούν. Υπάρχει βέβαια μία πρακτική δυσκολία: Η επιλογή θα πρέπει να έχει γίνει από την αρχή και η αλήθεια είναι ότι την ώρα του γάμου συνήθως δεν διαπραγματεύεται κανείς το ...διαζύγιό του. Πάντως ο εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου για το θέμα, ο Πολωνός Ταντέους Τσβίεφκα, πιστεύει ότι ο νέος κανονισμός θα βοηθήσει εκατομμύρια ζευγάρια. «Θέλουμε σαφείς κανονισμούς», τονίζει ο Πολωνός ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Εάν δεν επέλθει συμφωνία στο ζευγάρι, θα υπάρχει ειδική πρόνοια ότι το δίκαιο που εφαρμόζεται είναι εκείνο που οι ενδιαφερόμενοι γνωρίζουν. Θέλουμε να καταπολεμήσουμε τον σημερινό τουρισμό διαζυγίων ή την επιλογή ενός 'εξωτικού δικαίου' με νομικές επιπλοκές ή τις περιπτώσεις, στις οποίες ένας από τους συζύγους επιβάλλει τη θέλησή του στον άλλο, μόνο και μόνο επειδή έχει μεγάλη οικονομική επιφάνεια και κινείται πιο εύκολα δικαστικά».

Εκατομμύρια «μεικτοί γάμοι» στην Ε.Ε.

Κάθε χρόνο γίνονται στην Ε.Ε. 350.000 «μεικτοί γάμοι» με συζύγους διαφορετικής εθνικότητας. Εκδίδονται όμως και 170.000 διαζύγια μεικτών γάμων. Αυτό σημαίνει ταλαιπωρία και οικονομική αιμορραγία, ιδιαίτερα όταν οι ενδιαφερόμενοι δεν γνωρίζουν τις διατάξεις του δικαίου, στο οποίο είχαν υπαχθεί. Το θέμα είναι τόσο περίπλοκο, ώστε η σχετική συζήτηση είχε αρχίσει πριν από πέντε ολόκληρα χρόνια χωρίς ακόμα να καταλήξει σε νέο κανονισμό, υπενθυμίζει ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Παπανικολάου: «Υπάρχουν ζητήματα που αφορούν την κηδεμονία των τέκνων ή τα περιουσιακά ζητήματα ενός ζευγαριού, κρίθηκε λοιπόν ότι πρέπει να υπάρξει μια αυξημένη συνεργασία. Δυστυχώς πολλές χώρες δεν συμφώνησαν σε αυτό επικαλούμενες την επικουρικότητα και την αναλογικότητα, για παράδειγμα στη Μάλτα ένας γάμος δε λύνεται μόνο με το διαζύγιο, υπάρχουν και άλλα ζητήματα που πρέπει να ρυθμιστούν. Πολλές άλλες χώρες επικαλέστηκαν διατάξεις που αφορούσαν τις περί διαζυγίου συγκεκριμένες νομοθετικές τους προσεγγίσεις και έτσι η συζήτηση εκείνη για τον κανονισμό αυτό σταμάτησε...»

Από την πρωτοβουλία στην αποχώρηση

Η συζήτηση άρχισε και πάλι το 2009 με βάση τις νέες νομοθετικές δυνατότητες που προβλέπει η Συνθήκη της Λισαβόνας: Εννέα χώρες ζήτησαν από τις Βρυξέλλες να προχωρήσουν σε ιδιαίτερη συμφωνία με μορφή «ενισχυμένης συνεργασίας», έστω και χωρίς τη συμφωνία των υπολοίπων κρατών-μελών. Και η Ελλάδα είχε ζητήσει αρχικά να συμμετάσχει, αλλά στη συνέχεια απέσυρε το αίτημα. «Η χώρα μας, ενώ ξεκίνησε να είναι από τα κράτη-μέλη εκείνα που είχαν την πρωτοβουλία για την αυξημένη αυτή συνεργασία, απεχώρησε το 2010, πολύ πρόσφατα, χωρίς εγώ τουλάχιστον να μπορώ να κατανοήσω τους λόγους», δηλώνει ο Έλληνας ευρωβουλευτής. «Ευελπιστώ όμως ότι σύντομα θα επανέλθουμε σε αυτή την ενισχυμένη συνεργασία και ότι αν μη τι άλλο είναι προς όφελος όλων των Ελλήνων πολιτών, όταν καλούνται να λύσουν έναν γάμο, να μπορούν αυτό να το πράξουν με διαδικασίες απλές, σύντομες, χωρίς να ταλαιπωρούνται στις έννομες τάξεις των διαφορετικών κρατών-μελών»

«Πρεμιέρα για την ενισχυμένη συνεργασία»

Πριν ακόμα ψηφιστεί, ο κανονισμός για τα διαζύγια θεωρείται «ιστορικός» για την Ε.Ε. Είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται η «ενισχυμένη συνεργασία», η οποία προβλέπει με απλά λόγια ότι τα κράτη-μέλη που δεν συμφωνούν με μία νομοθετική πράξη μπορούν να μην την εφαρμόσουν, αλλά όχι και να εμποδίσουν τα υπόλοιπα κράτη-μέλη που θέλουν να την εφαρμόσουν. Το παράδοξο είναι πάντως ότι τον κανονισμό για τα διαζύγια δεν τον συνυπογράφουν χώρες με πολλούς μεικτούς γάμους, όπως η Ολλανδία, η Σουηδία και η Πολωνία. Μία εξήγηση από τον Πολωνό εισηγητή Ταντέους Τσβίεφκα: «Νομίζω ότι αυτές οι χώρες έχουν έναν ενδοιασμό με τον θεσμό της ενισχυμένης συνεργασίας γενικότερα και όχι με το νομικό πλαίσιο για τα διεθνή διαζύγια. Ελπίζω λοιπόν ότι πολλές από τις χώρες αυτές θα συμμετάσχουν τελικά, ώστε να βοηθήσουν και τους πολίτες τους...» Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ήδη και στηρίζει πολιτικά τον νέο κανονισμό. Η σχετική απόφαση του Συμβουλίου αναμένεται μέσα στο 2010.

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου