Αζερμπαϊτζάν, «δημοκρατία του πετρελαίου» και Eurovision

Μουσική, λάμψη, αμφιλεγόμενοι ποπ αστέρες, κιτς. Στο Μπακού έχει αρχίσει ήδη η αντίστροφη μέτρηση για το τελικό του ευρωπαϊκού διαγωνισμού τραγουδιού στις 26/5. Η χώρα, γνωστή κυρίως λόγω του σοβιετικού της παρελθόντος αλλά και των πετρελαϊκών κοιτασμάτων της, βλέπει τη Eurovision ως αφορμή για δημόσιες σχέσεις. Θα είναι η ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του διαγωνισμού.

Το παιχνίδι του πετρελαίου

Η εξόρυξη πετρελαίου στο Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε πριν από ένα αιώνα, όταν η χώρα αποτελούσε ακόμη τμήμα της τσαρικής Ρωσίας. Με την κήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, παγκόσμιοι πετρελαϊκοί κολοσσοί έσπευσαν σωρηδόν στην περιοχή. Υπολογίζεται πως τα σημερινά αποθέματα της χώρας σε «μαύρο χρυσό» αγγίζουν τα 14 δισεκατομμύρια βαρέλια. Με την περίφημη «σύμβαση του αιώνα» εν έτει 1994, το Αζερμπαϊτζάν εκχώρησε σε πολυεθνικές όπως η BP και η Exxon δικαιώματα εξόρυξης και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων στην Κασπία Θάλασσα. Μόνο το 2011 εκτιμάται πως επενδύθηκαν 20 δις $ (18 δις €). Σύμφωνα με το Ρώσο δημοσιογράφο Αλεξέι Βλάσοφ του Vestnik Kavkasa, οι ξένες επενδύσεις αποτέλεσαν για το Αζερμπαϊτζάν ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής στη μετα-σοβιετική εποχή.

Η χώρα των αντιφάσεων

Στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, τα σημάδια της ανάπτυξης είναι παντού εμφανή. Κατασκευαστικός οργασμός, ουρανοξύστες, μεγάλες λεωφόροι συνθέτουν το αστικό τοπίο. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Φαράντ Μεντίγιεφ από το Πανεπιστήμιο του Μπακού, «λεφτά υπάρχουν» απλώς καταλήγουν στα ταμεία των πολυεθνικών. Το Αζερμπαϊτζάν είναι μια μικρή χώρα με πληθυσμό 9 εκατομμύριων κατοίκων. Κι ενώ υπάρχουν αρκετοί καλοπληρωμένοι «μεσοαστοί», με μισθούς αντίστοιχους με αυτούς της κεντρικής Ευρώπης, ο μέσος μηνιαίος μισθός στα κατώτερα στρώματα είναι μόλις 75 €. Ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, παρά το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, δεν αναπολεί το σοβιετικό παρελθόν.

«Δημοκρατία» κληρονομικώ δικαίω

Το πολιτικό σύστημα του Αζερμπαϊτζάν συχνά χαρακτηρίζεται –από τη δυτική πολιτειολογική σκοπιά- ως αυταρχικό, παρά το ότι αυτοπροσδιορίζεται ως προεδρική δημοκρατία. Η χώρα κυβερνάται τα τελευταία 20 χρόνια από την οικογένεια Αλίγιεφ. Ο πρώτος πρόεδρος της χώρας, Γκαϊτάρ Αλίγιεφ ήταν πρώην πράκτορας της KGB, ενώ το 2003 τον διαδέχτηκε ο γιος του και νυν πρόεδρος, Ιλχάμ Αλίγιεφ. Η Διεθνής Αμνηστία έχει συχνά καταδικάσει το καθεστώς Αλίγιεφ για αντιδημοκρατικές μεθόδους ειδικά σε σχέση με τους πολιτικούς αντιπάλους και τους δημοσιογράφους. Λογοκρισία και παράνομες φυλακίσεις αποτελούν κοινή πρακτική. Το 2011, 136 αντιφρονούντες κατήγγειλαν παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων ενώ τρεις από αυτούς δολοφονήθηκαν.

Eurovision και πολιτική

Ένα άλλο σκοτεινό σημεία της σύγχρονης ιστορίας του Αζερμπαϊτζάν αποτελεί η διένεξη με την Αρμενία. Μετά την εξέγερση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ενός μικρού τμήματος του νοτίου Καυκάσου με κυρίαρχο το αρμενικό στοιχείο, η περιοχή αυτή αυτονομήθηκε. Περίπου 25.000 έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μέχρι σήμερα, η κατάσταση μέχρι στο αυτόνομο αρμενικό κρατίδιο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν έχει ομαλοποιηθεί με τις εχθροπραξίες στα σύνορα να συνεχίζονται. Η Αρμενία δεν θα λάβει φέτος μέρος στο διαγωνισμό, όπως ανακοίνωσε τον περασμένο Μάρτιο.

Roman Goncharenko/ Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης