Ανάμεσα σε Μόσχα και Βρυξέλλες

Οι Βούλγαροι δείχνουν μεγάλη συμπάθεια στη Ρωσία, με την οποία ενώνουν η γραφή, η θρησκεία και η ιστορία. Παράλληλα όμως διακατέχονται και από το φόβο μήπως οι Ρώσοι προσπαθήσουν να θέσουν και πάλι τη Βουλγαρία στη δική του γεωπολιτική σφαίρα επιρροής. Η χώρα δεν έχει βέβαια κοινά σύνορα με τη Ρωσία, αλλά μακρές και πολύπλοκες σχέσεις με το "μεγάλο αδελφό".

Απελευθέρωση ή κατοχή;

Η διένεξη με του ρωσόφιλους και τους ρωσόφοβους, που έχει μακρά ιστορία στη Βουλγαρία, ήρθε και πάλι στην επιφάνεια. Η επίσημη ιστορική εκδοχή περιγράφει τους Ρώσους ως απελευθερωτές από τον τουρκικό ζυγό, επειδή αποκατέστησαν την κυριαρχία της χώρας μετά το ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877/1878. Ο καθηγητής Ιστορίας Πλάμεν Τσβεκόφ βλέπει αυτήν την εκδοχή ως προπαγάνδα και την αποδίδει στην άκριτη παρουσίασή της από τα βιβλία ιστορίας και τα ΜΜΕ. «Οι περισσότεροι Βούλγαροι δεν ξέρουν καν ότι η συμφωνία ειρήνης του 1878 δεν ήταν απελευθέρωση, αλλά κατοχή της Βουλγαρίας από το ρωσικό στρατό προς εξυπηρέτηση των ρωσικών ηγεμονικών συμφερόντων στο Βόσπορο. Άρα, τί ήταν, απελευθέρωση ή κατοχή; Επ΄αυτού η κοινή γνώμη είναι διαιρεμένη. «Με τις ίδιες αντικρουόμενες απόψεις ερμηνεύονται οι εξελίξεις στην Κριμαία», υποστηρίζει ο δημοσκόπος Παρβάν Συμεονόφ. «Θέσαμε το ερώτημα, ποιες δυνάμεις υποστηρίζετε στην Ουκρανία: τις φιλοευρωπαϊκές ή τις φιλορωσικές; Το 43% των ερωτηθέντων δήλωσαν αναποφάσιστοι, το 30% υπέρ του ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Ουκρανίας και το 2%7 του ρωσικού» δήλωσε ο συνεργάτης του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Γκάλοπ.

«Δεν έχουν πολιτική ταυτότητα»

Η Βουλγαρία είναι χώρα – μέλος της ΕΕ και επίσημα στηρίζει τις θέσεις της ΕΕ για την Ουκρανία, αλλά η χώρα εξαρτάται άμεσα από τη ρωσική ενέργεια και κυβερνάται από μια κυβέρνηση που διατηρεί φιλικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Η κρυφή ή φανερή στήριξη της πολιτικής Πούτιν δεν έχει μόνο ιστορικές και ενεργειακές ρίζες. Πολλοί πολίτες της χώρας αισθάνονται απογοητευμένοι από την ΕΕ και αισθάνονται μια σχετική ικανοποίηση για τη νέα περίοδο παγετώνων μεταξύ του Κρεμλίνου και της ΕΕ. «Το αντιευρωπαϊκό κλίμα στη Βουλγαρία συνδέεται απλά με τη ρωσοφιλία», παρατηρεί ο πολιτικός επιστήμων, Ντανιέλ Σμιλόφ. «Τα φιλικά αισθήματα με τους Ρώσους δεν είναι κατακριτέα, αλλά ξαφνιάζουν γιατί δεν προέρχονται μόνο από τους Σοσιαλιστές, αλλά και του εθνικιστές».

Ο νυν συσχετισμός δυνάμεων έχει περίεργα χαρακτηριστικά. Οι σοσιαλιστές από ο πρώην κομμουνιστικό κόμμα, οι βούλγαροι εθνικιστές και οι ακραιφνείς ευρωσκεπτικιστές και αντιαμερικανοί δίνουν μαζί τον τόνο υπέρ του Πούτιν και της πολιτικής τους, παρά το ότι αυτή η πολιτική θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Βουλγαρίας. «Είναι δείγμα ότι οι περισσότεροι Βούλγαροι δεν διαθέτουν αποκρυσταλλωμένη πολιτική ταυτότητα» υποστηρίζει ο καθηγητής Ιβαίλο Ντίτσεφ. «Οι βούλγαροι ρωσόφιλοι αυτοαποκαλούνται αρίστεροί ενώ υποστηρίζουν μια αυτοκρατορία, που επί 200 χρόνια έπνιξε εξεγέρσεις και εθνικές επαναστάσεις. Ως δεξιοί χαρακτηρίζονται οι Βούλγαροι που επικρίνουν τη Ρωσία και ως αριστεροί όσοι την υπερασπίζονται, είναι ηλιθιότητα».

Επιστροφή παλαιού κλίματος;

Για άλλη μια φορά από την πτώση του τείχους το 1989 οι Βούλγαροι αισθάνονται να ταλαντεύονται ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή, ανάμεσα στη Μόσχα και στις Βρυξέλλες. Τότε όλες οι ελπίδες κατευθύνονταν στην ΕΕ, σήμερα πολλοί Βούλγαροι είναι απογοητευμένοι . Υπάρχει κίνδυνος να έχει η Βουλγαρία την τύχη της Κριμαίας; Αδύνατον, δηλώνουν παρατηρητές, αν και πολλοί φοβούνται ότι λόγω της ισχυρής ρωσικής παρουσίας στην οικονομία και στα ΜΜΕ, οι παλαιές μηχανορραφίες από την εποχή του ανατολικού μπλοκ θα περάσουν περίοδο αναγέννησης. Το ευρωσκεπτικιστικό κλίμα θα καταγραφεί έντονα στις ευρωεκλογές.

Alexander Andreev / Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος