Αντιμετωπίζοντας τα fake news

«Την είδες τη φωτογραφία που βγήκε χθες το βράδυ;» «Πάλι με ψευτιές στο facebook ασχολείσαι;» «Όχι, τη δημοσίευσαν και πολλές έγκυρες σελίδες…», συζητούν δύο φίλοι στην παραλία της Θεσσαλονίκης μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές στο Μάτι. Οι Έλληνες, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του Μαρτίου συναντούν πιο συχνά απ’ όλους τους Ευρωπαίους φαινόμενα παραπληροφόρησης. Ενίοτε θύματα των fake news πέφτουν και γνωστοί δημοσιογραφικοί φορείς, όπως συνέβη πρόσφατα με τη ψευδή αναμετάδοση του θανάτου του γνωστού έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά. Οι ερευνητές από το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠ.ΤΗΛ.) του ΕΚΕΤΑ (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης) μαζί με γερμανούς επιστήμονες και άλλους ευρωπαίους εταίρους, προσπαθούν να δώσουν λύση στο φαινόμενο, ειδικότερα στον χώρο του διαδικτυακού βίντεο, με το πρόγραμμα InVID. 

Πώς λειτουργεί;

Υπάρχουν ποικίλοι τύποι παραπληροφόρησης, από σάτιρα ή παρωδία που εκλαμβάνεται ως σοβαρή είδηση, μέχρι περιεχόμενο που παρουσιάζεται σε ψευδές πλαίσιο ή έχει υποστεί ψηφιακή αλλοίωση. Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων στα βίντεο στο διαδίκτυο, το InVID αναπτύσσει μια σειρά ολοκληρωμένων εργαλείων, το πρώτο εκ των οποίων είναι μια επέκταση (plug-in) για web browsers, το InVIDVerificationPlugin. «Με ανίχνευση προηγούμενων αντιγράφων του βίντεο, αξιοποίηση συναφούς πληροφορίας με αυτό, λεπτομερή παρατήρηση και οπτική μεγέθυνση του περιεχομένου του βίντεο σε επίπεδο καρέ κι έπειτα ανάλυση του οπτικού περιεχομένου του βίντεο, ανιχνεύουμε αλλοιώσεις, που έχουν γίνει με χρήση λογισμικού επεξεργασίας και αξιολογούμε την αξιοπιστία του», εξηγεί μιλώντας στη Deutsche Welle ο Δρ. Βασίλειος Μεζάρης, συντονιστής του έργου από το ΙΠ.ΤΗΛ.

Το InVIDVerificationPlugin διατέθηκε για πρώτη φορά στην παγκόσμια κοινότητα τον Ιούλιο του 2017 και μέσα σε ένα χρόνο χρησιμοποιείται ήδη από περισσότερους από 4.000 χρήστες. «Η  χρήση του είναι αρκετά εύκολη, όπως προκύπτει και από τα πολύ θετικά σχόλια των μέχρι στιγμής χρηστών του, και είναι φυσικά ελεύθερη και δωρεάν για όλους.», τονίζει ο Έλληνας ερευνητής. «Η συνεργασία μας με την ελληνική πλευρά είναι πολύ καλή. Ιδιαίτερα στον τομέα της ανίχνευσης και ανάλυσης αλλοιώσεων στο οπτικό περιεχόμενο του βίντεο π.χ. προσθήκη ή αφαίρεση αντικειμένων. Αναζητούμε περαιτέρω συνεργάτες για επέκταση του πρότζεκτ. To InVID μαζί με άλλα εργαλεία ανάλυσης μπορεί να βοηθήσει πολύ αλλά χρειάζονται ακόμη περισσότερα και καλύτερα εργαλεία», επισημαίνει ο Ρολφ Φρίκε από την εταιρεία πληροφορικής CONDAT AG στο Βερολίνο, που συμμετέχει στο έργο.

Χρήσιμο για δημοσιογράφους και κοινό                       

Πόσο μπορεί μία τέτοια τεχνολογία να βοηθήσει τη δημοσιογραφική κοινότητα και τους χρήστες του ίντερνετ; «Μπορεί να βοηθήσει πολύ, μα κυρίως υποστηρικτικά. Το σημαντικό για τους δημοσιογράφους είναι να γνωρίζουν αυτά τα εργαλεία και τη χρήση τους. Όμως όσο ουσιαστικά και να βοηθάει η τεχνολογία στην επαλήθευση του ψηφιακού περιεχομένου, η τελική απόφαση για την εγκυρότητα μιας είδησης εναπόκειται στον ανθρώπινο παράγοντα, τους δημοσιογράφους», πιστεύει ο Γιόχεν Σπάνγκενμπεργκ από τo τμήμα έρευνας Deutsche Welle. Ο Ντενί Τεϋσού, από το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων afp επισημαίνει τη σημασία του εργαλείου για τον καθημερινό πολίτη. «Τα fake news αποτελούν ένα υπαρκτό πρόβλημα για τη δημοκρατία, γιατί κάθε ψηφιακή πληροφορία μπορεί να χειραγωγηθεί. Συχνά χρησιμοποιούνται για την προώθηση της ξενοφοβίας και του λαϊκισμού. Στον τομέα του βίντεο έχουν γίνει πολλά βήματα μπροστά. Πιστεύω όμως ότι οι κοινωνικές ψηφιακές πλατφόρμες θα πρέπει να εισάγουν ένας είδος κανονιστικού πλαισίου ώστε η διασπορά ψευδών ειδήσεων να περιοριστεί», τονίζει χαρακτηριστικά.

Η άμυνα της έγκυρης ενημέρωσης θωρακίζεται με σημαντικά όπλα, όπως το ΙnVID. Η κατάρριψη των μύθων στον χώρο της ενημέρωσης μέσω τεχνολογικών εφαρμογών θα βρεθεί τα επόμενα χρόνια στην πρώτη γραμμή. Σίγουρα υπάρχει αρκετός δρόμος ακόμα να διανυθεί.

Διογένης Δημητρακόπουλος