Από τα βραβεία του ΕΚΕΜΕΛ στα βραβεία Γκονκούρ.

Το ΕΚΕΜΕΛ δεν είχε βραβεύσει τη μετάφραση από τα γαλλικά ενός από τα σημαντικότερα έργα του μεσοπολέμου, του Ταξιδιού στην Άκρη της Νύχτας του Λουί Φερντινάν Σελίν. Ζαλισμένο το ΕΚΕΜΕΛ από το κοπάνημα, τι έκανε; Δεν έβαλε στην ιστοσελίδα του, στη ρουμπρίκα Έγραψαν για μας, ακριβώς αυτά τα άρθρα της κριτικής στις επιλογές του, τα μόνα δηλαδή που δεν έπρεπε να παραλείψει, αλλά έβαλε τα άλλα, τα ανώδυνα και τα επαινετικά. Εμείς όμως τα διαβάσαμε και τα θυμηθήκαμε καθώς αυτή την εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα μεγάλα λογοτεχνικά βραβεία της Γαλλίας, το Γκονκούρ και το Ρενοντό.

Υπεροψία και μέθη

Τηρουμένων των αναλογιών, έχει και η Γαλλία τη δική της πολύχρονη συζήτηση για την εγκυρότητα των βραβείων, για την ατολμία, τις συναλλαγές, τις εκδουλεύσεις, τις πνευματικές δοσοληψίες γύρω από την απονομή τους. Αποτέλεσμα: το 80% των Γάλλων δήλωναν πρόσφατα ότι δεν πρόκειται να αγοράσουν ένα βιβλίο μόνο και μόνο επειδή πήρε βραβείο. Και να σκεφθεί κανείς ότι το βραβείο των αδελφών Γκονκούρ θεσπίσθηκε κάποτε ως εναλλακτική πρόταση στις συντηρητικές επιλογές της Γαλλικής Ακαδημίας. Και να σκεφθεί κανείς ότι αργότερα το βραβείο Ρενοντό θεσπίσθηκε για να διορθώνει κατά κάποιον τρόπο τις λανθασμένες επιλογές του Γκονκούρ. Αλλά κάτι με τις βραβεύσεις των φίλων, κάτι με τη διανομή των επάθλων μεταξύ των τριών μεγάλων λογοτεχνικών εκδοτικών οίκων Γκαλιμάρ, Γκρασέ και Λε Σέιγ, κάτι με την υπεροψία και μέθη των κριτικών επιτροπών, να τηλεφωνεί ας πούμε η σύζυγος την κρίσιμη ημέρα για να δώσει την ψήφο του κριτού επειδή ο ίδιος δεν ευκαιρούσε να παραστεί, και με άλλα παρόμοια τα βραβεία έχασαν τη λάμψη τους. Από το πολύ πνευματικό αλισβερίσι ακόμα κι αυτά τα σημαντικά βραβεία σιγά-σιγά διολίσθησαν στην ανυποληψία του κοινού.

Τόλμη για τη λογοτεχνία

Και τι έκαναν οι δυο επιτροπές φέτος; Ετόλμησαν. Και βράβευσαν με τρόπο αναπάντεχο και θαρραλέο. Το φετινό Γκονκούρ στον Αφγανο-γάλλο Ατίκ Ραχίμι για το βιβλίο του Η πέτρα της υπομονής, το πρώτο του στα γαλλικά. Και το φετινό Ρενοντό στον Τιέρνο Μονενέμπο εκ Γουϊνέας για το βιβλίο του Ο βασιλιάς του Καχέλ. Το πρώτο είναι η διήγηση μιας Αφγανής που ο άνδρας της τραυματίστηκε στον πόλεμο και βρίσκεται σε κόμμα. Το δεύτερο είναι η ιστορία ενός Γάλλου αφρικανολόγου στη Γουϊνέα και μια ματιά στην αποικιοκρατία στη Δυτική Αφρική. Και το ΕΚΕΜΕΛ; Ε, τώρα από το παραγούλισμα θα έχει βγάλει πια το σάλιο του και μπορεί κι αυτό του χρόνου να κάνει επιλογές ευρύτερου βεληνεκούς και συναίνεσης. Όλα αυτά εννοείται τηρουμένων των αναλογιών.