Από τον ανταγωνισμό στη διαστημική συνεργασία

Επί τρεις δεκαετίες η αποστολή επανδρωμένων διαστημόπλοιων στο διάστημα σημαδεύθηκε από τον πολιτικό και εξοπλιστικό ανταγωνισμό μεταξύ του Δυτικού με το Ανατολικό Μπλοκ. Επρόκειτο για μία από τις πλέον χαρακτηριστικές πτυχές του ψυχρού πολέμου. Η εποχή αυτή έχει περάσει ανεπιστρεπτί και ο ψυχροπολεμικός ανταγωνισμός στο διάστημα έχει δώσει τη θέση του σε μία γόνιμη συνεργασία, πολύτιμη για την κατανόηση του κόσμου και την εξέλιξη της επιστήμης. Αυτό έγινε για άλλη μια φορά κατά την πρόσφατη συνάντηση της Ένωσης Εξερευνητών του Διαστήματος (Association of Space Explorers, ASE). Στη λέσχη αυτή συμμετέχουν επιστήμονες και τεχνικοί που έστω για μία φορά στη ζωή τους έχουν ταξιδέψει στο διάστημα.

Ψυχροπολεμικές συζητήσεις περί διαστήματος

Ο ρουμανικής καταγωγής πρόεδρος της ASE και πρώην αστροναύτης Nτουμίτρου Προυναρίου κάνει μία ανασκόπηση. Η ΑSE δημιουργήθηκε το 1985, τέσσερα χρόνια πριν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. «Τότε ήμασταν μόλις 25 κοσμοναύτες από 13 διαφορετικές χώρες. Ξέραμε όμως ήδη ότι ο κόσμος επρόκειτο να αλλάξει», θυμάται χαρακτηριστικά. Μάλιστα εκεί συμμετείχαν κοσμοναύτες τόσο από το σοβιετικό μπλοκ όσο και από τις ΗΠΑ και χώρες της δυτικής Ευρώπης. Την εποχή εκείνη το θέμα που κυριαρχούσε ήταν το ζήτημα του καθορισμού συμβατικών συνόρων στο διάστημα. «Το μόνο κοινό σημείο 'δυτικών' και 'ανατολικών' αστροναυτών ήταν ότι αμφότεροι έβλεπαν τη γη… από ψηλά». Το ίδιο κλίμα επικράτησε και τα επόμενα χρόνια μέχρι την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου

Τα πράγματα άλλαξαν άρδην στο χώρο των επανδρωμένων διαστημικών αποστολών μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Από το 1990 και μετά άρχισαν και οι πρώτες προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ ρώσων, αμερικανών αλλά και γερμανών κοσμοναυτών. Αποκορύφωση της αντιστροφής του ψυχροπολεμικού κλίματος ήταν η αποστολή στο διαστημικό σταθμό Mir δύο ρώσων και ενός αμερικανού κοσμοναύτη. Ο Ράινχολντ Έβαντ, γερμανός κοσμοναύτης, πιστεύει πως η διεθνής συνεργασία για την εξερεύνηση του διαστήματος μπορεί να αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Σήμερα οι διεθνείς διαστημικές αποστολές αποτελούν τον κανόνα. Αμερικανοί, Ρώσοι, Ιάπωνες και Καναδοί συμμετέχουν όλο και πιο συχνά σε κοινές ερευνητικές ομάδες, στηριζόμενοι από μία εξίσου παγκοσμιοποιημένη αεροδιαστημική κατασκευαστική βιομηχανία.

Προτεραιότητα στην έρευνα

Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η διεθνής συνεργασία για την εξερεύνηση του διαστήματος είναι αδιαμφισβήτητη αλλά και αναγκαία. Όλοι συνεισφέρουν σε κάτι, τόσο από υλικοτεχνική όσο και από οικονομική άποψη. Όπως σημειώνει ο Χανς Βίλχελμ Σλέγκελ, ο οποίος συμμετείχε στα ερευνητικά προγράμματα Columbia και Αtlantis το 1993 και το 2008 αντίστοιχα, το τεχνικό «βάρος» μίας διαστημικής αποστολής σηκώνεται σήμερα από πολλούς. Ολοένα περισσότεροι κοσμοναύτες λένε πως βασικός κερδισμένος από τα κοινά αυτά εγχειρήματα αναδεικνύεται ο τομέας της έρευνας του διαστήματος. Και πιο συγκεκριμένα η ανεξάρτητη έρευνα, απεγκλωβισμένη από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. «Οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις έχουν μέλλον, αλλά μόνο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας», δηλώνει τέλος ο Χανς Βίλχελμ Σλέγκελ, ένας από τους παλαιότερους στον χώρο, που πρόλαβε να βιώσει την εμπειρία του διαστήματος και κατά τον ψυχρό πόλεμο.

Fabian Schmidt / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής