Αυστηροί κανόνες στις σχέσεις πολιτικών-επιχειρηματιών

Ο μέχρι πρότινος πρόεδρος της Γερμανίας Κρίστιαν Βουλφ αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά τις αποκαλύψεις των γερμανικών εφημερίδων για τις ιδιαίτερες σχέσεις του με πλούσιους επιχειρηματίες στη μικρή διάρκεια της προεδρικής θητείας του, αλλά κυρίως στην περίοδο που ήταν πρωθυπουργός του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας.

Η επικεφαλής της «Διεθνούς Διαφάνειας» Έντα Μύλερ επισημαίνει χαρακτηριστικά ότι σε μία πλούσια χώρα όπως η Γερμανία ο πρόεδρος της χώρας έχει ασφαλώς κάθε δικαίωμα να διοργανώσει μία καλοκαιρινή γιορτή με πολλούς προσκεκλημένους, όπως προβλέπει το έθιμο. Μόνο που τη γιορτή αυτή θα πρέπει να πληρώσουν οι φορολογούμενοι και όχι κάποιοι πλούσιοι χορηγοί. Ο Γιόχεν Μπόϊμελ, επίσης στέλεχος της «Διεθνούς Διαφάνειας» πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα στον σχολιασμό του: οι πολιτικοί δεν είναι δυνατόν να εμφανίζονται ως επαίτες των επιχειρηματιών. Άλλωστε τέτοιες «γιορτές» συνήθως δεν γίνονται για τους απλούς πολίτες, αλλά για υψηλόβαθμους δημοσίους υπαλλήλους και δημοσιογράφους.

Τον Ιανουάριο η Έντα Μύλλερ είχε αρνηθεί την πρόσκληση του Κρίστιαν  Βουλφ για την ετήσια δεξίωση της προεδρίας με την ευκαιρία του νέου έτους, εξηγώντας μάλιστα δημόσια στη γερμανική τηλεόραση τους λόγους της άρνησής της.

«Νομίζουμε ότι δεν μπορούμε απλά να συνεχίσουμε σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Ο ίδιος ο πρόεδρος έχει υποσχεθεί σε ένα κοινό εκατομμυρίων μιλώντας στη γερμανική τηλεόραση ότι θα φροντίσει για πλήρη διαφάνεια και για τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Δεν τήρησε όμως την υπόσχεσή του και θέλουμε να διαμαρτυρηθούμε γι αυτό. Χρειάζεται μεγαλύτερη περίσκεψη από την πλευρά του προέδρου» έλεγε τότε η επικεφαλής της «Διεθνούς Διαφάνειας».

«Πιο αυστηροί κανόνες δεοντολογίας»

Η Διεθνής Διαφάνειας πιστεύει ότι είναι καιρός να θεσπιστούν πιο αυστηροί κανόνες δεοντολογίας, αλλά και νόμοι για τις σχέσεις ανάμεσα στους πολιτικούς και τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα προτείνει να δηλώνονται όλες οι χορηγίες προς τα πολιτικά κόμματα που ξεπερνούν τα 2.000 ευρώ, ενώ το σημερινό όριο είναι στα 10.000 ευρώ. Επιπλέον ζητείται η απαγόρευση χορηγιών προς μεμονωμένους βουλευτές, καθώς και η πλήρης δημοσιοποίηση όλων των επαγγελματικών δραστηριοτήτων που ασκούνται παράλληλα με το λειτούργημα του βουλευτή.

Μεγάλη πρόκληση παραμένει η θέσπιση κώδικα δεοντολογίας για τις δραστηριότητες των λόμπι. Θεωρητικά ήδη από το 1972 καταχωρούνται σε ειδικό κατάλογο της ομοσπονδιακής Βουλής όσοι κάνουν δημόσιες σχέσεις για λογαριασμό των επιχειρήσεων ή άλλων ιδιωτικών συμφερόντων, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η υποχρέωση δεν θεωρείται δεσμευτική, ούτε αποδεικνύει την επιρροή των οργανωμένων συμφερόντων στο κάθε στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας.

Μία πρόσκληση για φαγητό δεν αποτελεί πρόβλημα, επισημαίνει η Διεθνής Διαφάνεια. Πιστεύει όμως ότι χρειάζονται  πιο αυστηροί κανόνες δεοντολογίας όσον αφορά προσκλήσεις, μικρά δώρα και προσκλήσεις για ταξίδια. Άλλωστε οι βουλευτές δικαιούνται και σήμερα να ταξιδέψουν δωρεάν με το τρένο και δεν έχουν ανάγκη τις χορηγίες ιδιωτών για τις μετακινήσεις τους. 

Τι θα έπρεπε όμως να είχε γίνει στην περίπτωση του πρώην, πλέον, προέδρου της Γερμανίας Κρίστιαν Βουλφ; «Θέλουμε μία επίσημη διαδικασία για τη διερεύνηση της υπόθεσης. Αυτό θα έπρεπε να επιδιώξει ο ίδιος ο Βουλφ. Ενεργός και αξιόπιστη δράση χρειάζεται και όχι απλώς αποσιώπηση και χάσιμο χρόνου. Αντ΄αυτού ο Βουλφ απλώς περίμενε να ξεχαστεί η υπόθεση και αυτό το θεωρούμε απαράδεκτο».

Το πρόβλημα των ιδιωτικών χορηγιών

Οι ιδιωτικές χορηγίες είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στις σχέσεις πολιτικών και επιχειρηματιών. Κάθε δύο χρόνια το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών δημοσιεύει μία λίστα με χορηγίες ιδιωτών προς όλα τα υπουργεία (στην περίοδο 2009-2010 το συνολικό ποσό χορηγιών έφτασε τα 93 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν τα δύο τρίτα προσφέρθηκαν στο υπουργείο Υγείας). Αντιθέτως τα πολιτικά κόμματα αποφεύγουν να δημοσιοποιούν όλους τους χορηγούς, υποστηρίζει η Διεθνής Διαφάνεια.

Ιδιαίτερα προβληματική είναι η παρουσία ιδιωτικών επιχειρήσεων σε κομματικά συνέδρια, υποστηρίζουν οι ειδικοί για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Μεγάλες ενεργειακές ή φαρμακευτικές επιχειρήσεις, ασφαλιστικές εταιρίες και άλλοι χορηγοί εμφανίζονται συνήθως στα συνέδρια αυτά με καλά οργανωμένα περίπτερα προς αναζήτηση συνομιλητών και πολύτιμων επαφών. Κανείς δεν γνωρίζει τι έχουν πληρώσει οι επιχειρήσεις για να έχουν πρόσβαση σε ένα κομματικό συνέδριο.

Αν μη τι άλλο, η Διεθνής Διαφάνεια ελπίζει ότι ο μελλοντικός πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ θα ανακινήσει όλα αυτά τα θέματα και θα τα επαναφέρει στη δημόσια συζήτηση χάρη στο προσωπικό του κύρος και χάρισμα. Θα ήταν ένα αποφασιστικό βήμα για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους πολιτικούς, δηλώνει η επικεφαλής της Διεθνούς Διαφάνειας Έντα Μύλερ.

Marcel Fürstenau / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης