Για μια ανακατανομή των νοοτροπιών

Ποιος φανταζόταν ότι πίσω από την πρόσοψη των τόσο άριστων ελληνογερμανικών σχέσεων και πίσω από τη δικαιολογημένη δυσφορία για τις δημοσιονομικές λοβιτούρες συναπτών ελληνικών κυβερνήσεων ποικίλης πολιτικής χροιάς θα εμφανίζονταν στις λαϊκές εφημερίδες και τα περιοδικά, πρώτα της Γερμανίας και μετά της Ελλάδας, ρινίσματα μοχθηρίας, ζηλοτυπίας, κακεντρέχειας; Δυο λαοί όπως τα φαινομενικά αγαπημένα αδέρφια στο αριστοτεχνικό θεατρικό έργο του Thomas Bernhard „Τα φαινόμενα απατούν», πολυαγαπημένα για να αποδειχθεί στην πορεία του έργου ότι έχει ο ένας ουκ ολίγα ράμματα για τη γούνα του άλλου. Ξεκινήσαμε από τα μίντια και καταλήξαμε στους συγγραφείς.

Παρορμητικές και διακριτικές κοινωνίες

Η πεζογράφος Αμάντα Μιχαλοπούλου που εδώ και μια εξαετία ζει στο Βερολίνο δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα στην εφημερίδα Tagesspiegel ένα άρθρο ακριβώς γι’ αυτή την ατμοσφαιρική ελληνογερμανική αναταραχή των τελευταίων εβδομάδων. Την αποδίδει, ανεξάρτητα από τα προφανή αίτια που όλοι γνωρίζουμε, και στις τριβές δυο διαφορετικών νοοτροπιών που ανέχεται η μια την άλλη με προϋπόθεση ότι θα τηρούνται οι αποστάσεις. Και με αφορμή τα δημοσιονομικά παρ’ ολίγον οι αποστάσεις να αρθούν. Να διαβάσουμε ένα απόσπασμα: «Σε ένα μαιευτήριο της Αθήνας γεννήθηκε πρόσφατα ο ανιψιός μου. Ολόκληρη η οικογένεια δεν έκανε ρούπι από την αίθουσα αναμονής ανάμεσα στα μεσάνυχτα και στις έξι το πρωί. Την ίδια μέρα μια Γερμανίδα φίλη μου έλεγε ότι όταν την κόρη της την είχαν πιάσει οι ωδίνες είχαν λυγίσει τα γόνατά της από το φόβο και στριφογύριζε μέσα στο σπίτι της περιμένοντας την είδηση. Γεννιέται κανείς Έλληνας ή Γερμανός. Βλέπει το φως της μέρας στην αγκαλιά μιας εξωστρεφούς ή μιας εσωστρεφούς οικογένειας, στους κόλπους μιας παρορμητικής ή μιας διακριτικής κοινωνίας.»

Ένα προωθημένο ευρωπαϊκό όνειρο

Να που με τα παράλληλα, τα ελληνικά και τα γερμανικά γεννητούρια, η Μιχαλοπούλου περιχαράκωσε κιόλας τις διαφορές της νοοτροπίας, πάντα χειριζόταν αυτά τα θέματα με δεξιοτεχνία. Θα έβρισκε άραγε κι άλλη μια τόσο χαρακτηριστική εικόνα, ίσως όχι από τη γέννηση αλλά από τον ώριμο βίο πια για να διαγράψει αυτές τις διαφορές; Βεβαίως και τη βρήκε. Όπως βρήκε και τα στιχάκια. Διαβάζουμε: «Το κοινό μας ευρωπαϊκό όνειρο δημιούργησε τη φαντασίωση ότι ανήκουμε όλοι σε μια ανώτερη κατηγορία Ευρωπαίων πολιτών που ζουν και δρουν με τον ίδιο τρόπο. Κι όμως. Οι Έλληνες είναι Έλληνες επειδή δεν χωράει το μυαλό τους τι σημαίνει «πληρώνουμε χωριστά». Οι Έλληνες κερνάνε όποιον κάτσει στο τραπέζι τους και τραγουδάνε με μεράκι το λαϊκό Όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή – σα λουλούδι κάποιο χέρι θα μας κόψει μιαν αυγή. Και οι Γερμανοί είναι Γερμανοί επειδή αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στο στίχο της Ingeborg Bachmann Η στολή της μέρας είναι η υπομονή.» Οι συγγραφείς μπορούν, σαν ευαίσθητοι σεισμογράφοι, να μας πουν για το φαινομενικά και το απόκρυφο πίσω από τα φαινόμενα. Αλλά μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο; Μάλλον όχι. Μόνο να φανταστούν τολμηρά την αλλαγή. Η Αμάντα Μιχαλοπούλου ζητά από τις στήλες της Tagespiegel επιτέλους μια ανακατανομή των νοοτροπιών. Ναι, μόνο ένας συγγραφέας μπορεί να σκαρφιστεί ένα τόσο προωθημένο ευρωπαϊκό όνειρο.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος