Δημοσιογραφική φίμωση ή δικαστική υπερβολή;

Η στέρηση της ελευθερίας για διάστημα 4,5 ετών αντιστοιχεί σε σοβαρά εγκλήματα. Ο σκοπιανός δημοσιογράφος Τόμισλαβ Κεζαρόσφκσι δεν σκότωσε ούτε τραυμάτισε κανέναν, ωστόσο μία δημοσίευση αποδείχθηκε αρκετή για την καταδίκη του. Ο Κεζαρόφσκι, σήμερα δημοσιογράφος της εφημερίδας Nova Makedonija, είχε ενημερώσει τον παλαιότερο εργοδότη του για το όνομα ενός μάρτυρα σε μία υπόθεση φόνου το 2005, το οποίο δημοσίευσε μετά το πέρας των ανακρίσεων που είχαν ξεκινήσει στις αρχές Νοεμβρίου 2008. Οι δικαστικές αρχές της ΠΓΔΜ ακύρωσαν τρεις φορές καταδικαστικές αποφάσεις εναντίον δύο υπόπτων για το φόνο, οι οποίες είχαν βασιστεί στις καταθέσεις του Ζλάτκο Αρσόφσκι. Όπως είπε ο ίδιος ο μάρτυρας, οι επιθεωρητές των μυστικών υπηρεσιών της χώρας (UBK) τον ανάγκασαν να ανακαλέσει την κατάθεσή του, να γίνει προστατευόμενος μάρτυρας και να δώσει μία προετοιμασμένη από την UBK κατάθεση ενώπιον του ανακριτή.

Μία τυχαία καταδίκη;

Όλα αυτά το 2008. Τον περασμένο Μάιο ο Κεζαρόφκσι συνελήφθη τελικά από ειδική ομάδα της αστυνομίας παρουσία της οικογένειάς του, του απηύθυναν κατηγορίες και τον καταδίκασαν σε φυλάκιση 4,5 ετών. Όπως λέει ο Κεζαρόφσκι, σκοπός της εισαγγελίας ήταν να ανακαλύψουν ποιοι ήταν οι πληροφοριοδότες του δημοσιογράφου από το σώμα της αστυνομίας. Το γραφείο της Επιτροπής του Ελσίνκι στην ΠΓΔΜ δεν θεωρεί τυχαίο το γεγονός ότι η δίωξη του Κεζαρόφσκι ξεκίνησε πέντε χρόνια αργότερα, καθώς «μία υπερβολικά σκληρή ποινή τότε θα επιβεβαίωνε όλες τις υποψίες ότι αυτή η περίπτωση έχει και ένα άλλο υπόβαθρο». Ο Κεζαρόφσκι είχε ερευνήσει το μυστηριώδη θάνατο του Νίκολα Μλαντένοφ, εκδότη του ανεξάρτητου εβδομαδιαίου περιοδικού Fokus. Στο σημείο του ατυχήματος (το οποίο προήλθε, σύμφωνα με τις αρχές, από υπαιτιότητα του Μλαντένοφ) είχε βρει ορισμένα αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία είχαν προηγουμένως αγνοήσει οι αρχές.

Η σκληρή απόφαση εναντίον του σκοπιανού δημοσιογράφου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από πολιτικά κόμματα και μη κυβερνητικές οργανώσεις στη χώρα. Η Ένωση Σκοπιανών Δημοσιογράφων (ZNM) υπογράμμισε ότι «με την απόφαση αυτή δεν καταδικάζεται μόνο ο Κεζαρόφσκι, αλλά αυτή στρέφεται εναντίον της ελευθερίας της έκφρασης και του τύπου». Ο Ντούνια Μιγιάτοβιτς, υπεύθυνος για την ελευθερία των ΜΜΕ στον Οργανισμό για τη Συνεργασία και την Ανάπτυξη στην Ευρώπη, δήλωσε σοκαρισμένος υπογραμμίζοντας ότι «αυτή η υπερβολική ποινή αποτελεί ανησυχητική εξέλιξη και στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα λογοκρισίας στους υπόλοιπους δημοσιογράφους». Σοβαρή ανησυχία για την ελευθερία του τύπου στα Σκόπια εξέφρασε όμως και η γερμανική πρεσβεία στη βαλκανική χώρα.

«Βουτιά» στη λίστα της ελευθεροτυπίας

Ενδεικτική της κατάστασης στην ΠΓΔΜ είναι ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια η χώρα έχει καταρρεύσει από την 34η στην 116η θέση της λίστας των 179 χωρών των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, ενδεικτικό των περιορισμών που έχει υποστεί η ελευθερία του τύπου. Στο μεταξύ ο άλλοτε δημοφιλέστερος τηλεοπτικός σταθμός της χώρας A1, καθώς και τρεις εφημερίδες που ασκούσαν κριτική στην κυβέρνηση, εξαφανίστηκαν από το μιντιακό τοπίο. Οι ποινές που τους επιβλήθηκαν βασίστηκαν επίσημα σε οικονομικές ατασθαλίες των ιδιοκτητών τους. Είναι γεγονός ότι τα ΜΜΕ στην ΠΓΔΜ βρίσκονται υπό την επιρροή πολιτικών και οικονομικών ολιγαρχών, τα έσοδά τους εξαρτώνται από διαφημίσεις και η κυβέρνηση επενδύει πολλά χρήματα για να προωθήσει τα συμφέροντά της. Η πλειονότητα των δημοσιογράφων είναι κακοπληρωμένοι, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην κακή ποιότητα των προγραμμάτων.

Στα θετικά μπορεί να αναγνωρίσει κανείς ότι η εξύβριση και η συκοφαντία τιμωρούνται πλέον μόνο με χρηματικά πρόστιμα, τα οποία βέβαια αδυνατούν να πληρώσουν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι, ενώ οι ιδιοκτήτες ΜΜΕ με εμπλοκή στην πολιτική αναγκάζονται σε αποχώρηση από τους σταθμούς τους.

Zoran Jordanovski / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης