Ελευθερία της έκφρασης ή στοχευμένη πρόκληση;

Ελευθερία της έκφρασης ή στοχευμένη πρόκληση, ρωτάμε τον αρχισυντάκτη του Charlie Hebdo, Ζεράρ Μπιάρ, ο οποίος μίλησε στη DW;

«Αντιλαμβανόμαστε τη δημοσίευση αυτών των σκίτσων ως μέρος της δουλειάς μας και απόρροια της ελευθερίας της έκφρασης. Με δεδομένη τη σημερινή επικαιρότητα, όταν δηλαδή μια χαζή ταινία οδηγεί σχεδόν σε όλο τον κόσμο σε επεισόδια, με νεκρούς και τραυματίες και πρεσβείες να καίγονται, ποιος θα το σχολιάσει, αν όχι εμείς οι δημοσιογράφοι; Δεν αποδέχομαι το χαρακτηρισμό πρόκληση. Το ζητούμενο δεν είναι η πρόκληση, αλλά η εκπλήρωση των καθηκόντων μας ως πολιτικών σχολιαστών. Είμαστε ένα σατιρικό, πολιτικό περιοδικό που δουλεύει με φωτογραφίες. Και προ πάντων είμαστε ένα αθεϊστικό περιοδικό: πολεμούμε κάθε θρησκεία από τη στιγμή που εγκαταλείπει τον ιδιωτικό χώρο και αρχίζει να επηρεάζει την πολιτική και το δημόσιο βίο. Το Ισλάμ προσπαθεί να αξιοποιήσει την πολιτική προς όφελός του και ως εκ τούτου θα πρέπει, όπως κάθε πολιτική δύναμη άλλωστε, να δέχεται και κριτική».

«Δεν κατανοώ τις αντιδράσεις»

Σε περίπου 20 χώρες τα γαλλικά σχολεία θα παραμείνουν καταρχήν κλειστά ενώ την ίδια ώρα εντείνονται τα μέτρα ασφαλείας στις διπλωματικές αντιπροσωπείες της χώρας στο εξωτερικό. Περίμενε όμως ο αρχισυντάκτης αυτή την εξέλιξη;

«Για να είμαι ειλικρινής, έχουμε εκπλαγεί πολύ. Γιατί εάν δείτε το σκίτσο στο πρωτοσέλιδο, εγώ δεν θα ήξερα ποια από τις δυο φιγούρες απεικονίζει το Μωάμεθ. Είναι ένα κατά βάση σατιρικό σκίτσο, στο πνεύμα της γαλλικής σάτιρας. Γι΄ αυτό και δεν καταλαβαίνω τις αντιδράσεις που προκάλεσε το πρωτοσέλιδό μας. Ή για να το πω διαφορετικά, φοβάμαι να τις κατανοήσω. Κατά την άποψή μου όλα αυτά είναι μια παραποίηση. Όσον αφορά την απόφαση της γαλλικής κυβέρνηση να κλείσει σχολεία και πρεσβείας σε σχεδόν είκοσι χώρες: είναι ευθύνη της Γαλλίας να φροντίζει για την ασφάλεια των πολιτών της σε χώρες όπου πιθανόν να κινδυνεύουν. Δεν έχω να συμπληρώσω κάτι άλλο επ΄ αυτού».

Φοβάται ο ίδιος και το περιοδικό τυχόν αντίποινα για τη δημοσίευση των σκίτσων;

«Την τελευταία φορά που αναφερθήκαμε στο θέμα στο πρωτοσέλιδό μας, το γραφείο μας δέχθηκε εμπρηστική επίθεση. Συνεπώς πρέπει να αναμένουμε κάτι τέτοιο. Έχουμε αστυνομική προστασία. Είναι όμως απλά απαράδεκτο να ανησυχούμε για την ασφάλειά μας επειδή απλά κάνουμε χρήση του δικαιώματός μας να δημοσιεύουμε καρικατούρες και να κάνουμε τη δουλειά μας ως δημοσιογράφοι και πολιτικοί σχολιαστές».

Ομοφωνία στη σύνταξη

Υπήρχαν και φωνές εντός της σύνταξης που εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους ή και την αντίθεσή τους στη δημοσίευση των σκίτσων;

«Όλοι συμφωνήσαμε να φέρουμε το θέμα στο πρωτοσέλιδό μας. Αυτό ήταν σαφές για εμάς. Όπως πάντα, συζητήσαμε στη συνέχεια για την επιλογή των φωτογραφιών. Αλλά σχετικά με το ερώτημα εάν θα κάνουμε κάτι για το θέμα αυτό, ήμασταν όλοι απόλυτα σύμφωνοι, κανείς δεν εξέφρασε αντιρρήσεις».

Τι θα γίνει όμως εάν όντως δεχθούν επίθεση διπλωματικές αντιπροσωπείες της Γαλλίας στο εξωτερικό; Θα αισθάνονταν υπεύθυνοι οι συντάκτες του περιοδικού;

«Φυσικά και θα λυπόμασταν. Αλλά δεν είμαστε υπεύθυνοι. Ευθύνεται ο Σαλμάν Ρουσντί για τη φάτβα που του επιβλήθηκε και η οποία μάλιστα μόλις πριν δυο μέρες έγινε πιο αυστηρή; Όχι. Γι΄ αυτό και δεν αισθανόμαστε υπεύθυνοι σε περίπτωση που υπάρξουν τέτοιες αντιδράσεις».

Katia Bitsch / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη