Ηρωικοί ταξιδευτές από την Εύβοια

Ποιος είναι ο Ρόμπιν Λέιν Φοξ; Είναι ένας μανιώδης κηπουρός και μανιώδης ελληνιστής που διδάσκει Αρχαία Ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Είναι μια από τις λιγοστές περιπτώσεις ιστορικών που γράφουν συναρπάζοντας και ένα ευρύτερο από το στενά επιστημονικό κοινό. Το νεανικό του έργο για τον Μέγα Αλέξανδρο για παράδειγμα είχε γίνει μπεστ σέλερ όταν εκδόθηκε το 1973. Στα ελληνικά  έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του  Ο αρχαίος κόσμος και ο συλλογικός τόμος με δική του επιμέλεια και τίτλο Η μεγάλη πορεία. Ο Ξενοφών και η κάθοδος των Μυρίων. Τώρα εκδόθηκε στα γερμανικά ένα από τα τελευταία έργα του με τίτλο Ηρωικοί ταξιδευτέςκαι τη γνώριμη πια σφραγίδα του συγγραφέα: εμβρίθεια αλλά και τόλμη, γνώση αλλά και γοητεία.

Η πρωτοκαθεδρία του ελληνικού πολιτισμού

Περί τίνος πρόκειται; Ο Ρόμπιν Λέιν Φοξ διαπραγματεύεται τον 8^ο αιώνα προ Χριστού από μια ειδική σκοπιά, από την προοπτική των Ευβοέων αποικιστών που ξεκίνησαν από την πατρίδα τους και έφθασαν στα πέρατα της τότε οικουμένης. Η γερμανική κριτική υποδέχεται το βιβλίο με ανυπόκριτο θαυμασμό. Ο ιστορικός Ούβε Βάλτερ γράφει στη Frankfurter Allgemeine Zeitung: „Ο Ρόμπιν Λέιν Φοξ αφήνει πίσω του τη γερμανική διαμάχη για το αν η Τροία βρισκόταν στην Κιλικία ή στα κράσπεδα του χετιτικού πολιτισμού και μας παρουσιάζει τον κόσμο του Ομήρου με εκπληκτική ευρυμάθεια και υποβλητική γραφή. Για τον συγγραφέα αυτόν το πρώτο ελληνικό θαύμα ήταν ο Όμηρος που βέβαια το ακολούθησαν και άλλα πολλά, μέχρι τη λογική σκέψη και την υποχρέωση του ανθρώπου να δίνει λογαριασμό για τις πράξεις του με έλλογο τρόπο. Κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό σε καμιά άλλη κοινωνία της Εγγύς Ανατολής, ούτε καν στην Ιουδαία.» Με άλλα λόγια ο κριτικός διαισθάνεται ότι ο Βρετανός συγγραφέας επανατοποθετεί τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό στην πρωτοκαθεδρία της γένεσης της σημερινής δυτικής κουλτούρας, μετά από μια σειρά ενστάσεων που διατυπώθηκαν τα τελευταία χρόνια για τις όποιες ανατολικές επιδράσεις και τα δάνεια.

Το σπέρμα της εκλογίκευσης του κόσμου

Έμμεσα συμφωνεί και ο ιστορικός Μίσα Μάιερ που σημειώνει στη Süddeutsche Zeitung του Μονάχου: «Είναι τρομερά ενδιαφέρουσες οι σκέψεις του Ρόμπιν Λέιν Φοξ για τους πνευματικούς θησαυρούς που εξήγαγαν οι ηρωικοί ταξιδευτές από την Εύβοια διευρύνοντας ταυτόχρονα και βαθμιαία και τους ορίζοντες της δικής τους σκέψης.» Ας παραθέσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα αυτής της διεύρυνσης του ορίζοντα. Όταν εκρηγνυόταν η Αίτνα οι κάτοικοι της Σικελίας έτρεμαν. Οι Ευβοείς άποικοι τους έμαθαν και έμαθαν και τον εαυτό τους ότι στην κοιλιά του ηφαιστείου ο Ζεύς πάλευε με τον δράκοντα Τυφώνα. Με την παραλλαγή αυτή του μύθου οι Σικελοί και οι Ευβοείς συνέχιζαν να τρέμουν όποτε εκρηγνυόταν η Αίτνα , αλλά ήξεραν ή νόμιζαν πως ξέρουν τι τελικά συμβαίνει. Να, το πρώτο σπέρμα της εκλογίκευσης του κόσμου, να ο πρώτος κόκκος του δυτικού πολιτισμού.

Σπύρος Μοσκόβου