Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία στο μικροσκόπιο

«Mετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 έχουμε και στη Γερμανία πληθώρα αντιτρομοκρατικών νομοθετικών διατάξεων, οι οποίες ψηφίσθηκαν με σύντομες διαδικασίες χωρίς ενδελεχή εξέταση. Αυτό επέφερε συνακόλουθα την αναθεώρηση της κατ’ ευφημισμόν αποκαλούμενης 'αρχιτεκτονικής της δημόσιας ασφάλειας'» είπε στην DW o πολιτικός του Kόμματος των Φιλελευθέρων Μπούρκχαρντ Χιρς, αιτιολογώντας τη σύσταση επιτροπής ειδικών από το γερμανικό Κοινοβούλιο με αντικείμενο την αναθεώρηση του αντιτρομοκρατικού νόμου.

Η επιτροπή ξεκινά τις εργασίες της αυτή την εβδομάδα με επικεφαλής την υπουργό Δικαιοσύνης Σαμπίνε Λοϊτχόιζερ-Σναρενμπέργκερ. Στόχος είναι η επικαιροποίηση των αντιτρομοκρατικών νομοθετημάτων που ισχύουν στη Γερμανία από το 2001, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στον αραβικό κόσμο αλλά και την υπόθεση της νεοναζιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης NSU στη Γερμανία. Σύμφωνα με τον Μπ. Χιρς: «Οι προληπτικοί και κατασταλτικοί κρατικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού (…) έχουν επηρεάσει τη διεξαγωγή των αστυνομικών ερευνών και τη λειτουργία των μυστικών υπηρεσιών. Τώρα ήρθε η ώρα να μεριμνήσουμε ώστε να μην οδηγηθούμε από ένα κράτος δικαίου σε ένα κράτος επιτήρησης».

Στάθμιση δικαιωμάτων και προστατευόμενων αγαθών

Παρά το ότι το πλέγμα της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας εφαρμόζεται κανονικά από τα δικαστήρια οδηγώντας στην επιβολή ποινών, το περιέχομενο πολλών διατάξεων έχει αποτελέσει αντικείμενο αιτιάσεων για αντισυνταγματικότητα και πιο συγκεκριμένα για προσβολή της αρχής της αναλογικότητας. Κρίσιμο είναι το ζήτημα της ισόρροπης προστασίας αλλά και της οριοθέτησης της δημόσιας ασφάλειας σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η παρακολούθηση και καταγραφή προσωπικών δεδομένων υπόπτων για τρομοκρατική ή εξτρεμιστική δράση, κυρίως μέσω ηλεκτρονικών μέσων και τηλεπικοινωνιών, εγείρει σοβαρά νομικά και κοινωνικοπολιτικά ερωτήματα.

Σύμφωνα με όσα ισχύουν, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα μέσω άρσης του απορρήτου των επιστολών και των τηλεπικοινωνιών, ακόμη και του τραπεζικού απορρήτου, εφόσον κρίνει πως υπάρχουν βάσιμες υποψίες για τρομοκρατική δράση. Η επιτροπή καλείται να εξετάσει λεπτά ζητήματα νομιμότητας και νομιμοποίησης της δράσης αυτής, αλλά και να προσδιορίσει τον επιμερισμό των αρμοδιοτήτων σε δύο επίπεδα: στη γενική εποπτεία των μυστικών υπηρεσιών από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και στις επιμέρους ελεγκτικές αρμοδιότητες των ομόσπονδων κρατιδίων.

Αγώνας δρόμου ενόψει εκλογών

Πρόκειται για ένα ζήτημα ουσίας και όχι τύπων, σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης του Όντερ Αμαντέους Βολφ. Αναφορικά με τη λειτουργία των μυστικών υπηρεσιών, η Γερμανία έχει δυστυχώς ένα «βαρύ» παρελθόν που ανατρέχει στο Τρίτο Ράιχ, όταν αυτές ήταν όργανο του ναζιστικού καθεστώτος. Όπως επισημαίνει ο γερμανός καθηγητής: «Δεν επιθυμούμε τη δημιουργία μίας πανίσχυρης ομοσπονδιακής αστυνομίας ή ομοσπονδιακών μυστικών υπηρεσιών με αυτόνομες εκτελεστικές αρμοδιότητες». Κάθε ενέργεια στην κατεύθυνση της πάταξης της τρομοκρατίας θα πρέπει να σέβεται τα δικαιώματα των κρατιδίων και πρωτίστως των πολιτών.

H νεοσύστατη επιτροπή βρίσκεται τώρα σε έναν πραγματικό αγώνα δρόμου, έχοντας ξεκινήσει τις εργασίες της εσπευσμένα και πρόχειρα. «Μία αντικειμενική συζήτηση είναι αδύνατη» μέσα στο σύντομο χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί από τη γερμανική κυβέρνηση, εκτιμά ο Αμαντέους Βολφ. Σύμφωνα με τον γερμανό καθηγητή, υπάρχει κίνδυνος το έργο της να καταλήξει σε μία ακόμη γραφειοκρατική διαδικασία. Και η γερμανίδα ειδικός στη μελέτη των φαινομένων ακροδεξιάς βίας Ανέτε Καχάνε από το Ίδρυμα Αντόνιο Αμαντέου παρατηρεί στο ίδιο πνεύμα σκωπτικά: «Η Γερμανία είναι καλή στο να συστήνει επιτροπές ειδικών, οι οποίες όμως αποδίδουν το ελάχιστο».

Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος μετρά αντίστροφα, αφού το σχετικό νομοσχέδιο πρέπει να κατατεθεί μέσα στο καλοκαίρι και πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές του φθινοπώρου.

Johanna Schmeller/ Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου