1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Η διαμάχη για το «Mein Kampf»

15 Δεκεμβρίου 2013

Το ομόσπονδο κρατίδιο της Βαυαρίας ανακοίνωσε πρόσφατα ότι εγκατέλειψε το σχέδιο να προχωρήσει στην ανατύπωση μιας νέας κριτικής και σχολιαστικής έκδοσης του βιβλίου «Ο Αγών μου» («Mein Kampf»), του Αδόλφου Χίτλερ.

https://p.dw.com/p/1AZki
Εικόνα: picture-alliance/dpa

Η τοπική κυβέρνηση της Βαυαρίας, στην οποία ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα του ναζιστικού μανιφέστου έχει απαγορεύσει κάθε επανέκδοση, ωστόσο στο τέλος του 2015, λήγει η περίοδος κρατικής διαχείρισης των δικαιωμάτων. Με αφορμή αυτό το γεγονός σχεδίαζε μια κριτική-επιστημονική επανέκδοση του βιβλίου από το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας, το οποίο εδρεύει στο Μόναχο. Πριν από λίγες ημέρες η βαυαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφασή της να διακόψει το πρότζεκτ. Τα επιχειρήματα υπερ της διακοπής που επικαλέστηκε σχετίζονται με την προσφυγή των 16 ομοσπόνδων κρατιδίων στο Συνταγματικό Δικαστήριο με αίτημα την απαγόρευση του ναζιστικού NPD αλλά και με τις κοινωνικές αντιδράσεις. Την απόφαση των Βαυαρών ενίσχυσε και η πρώην πρόεδρος του Κεντρικού Εβραϊκού Συμβουλίου της Γερμανίας, Σαρλότε Κνόμπλοχ, που δήλωσε ότι «το έργο του Χίτλερ είναι απάνθρωπο και διαποτισμένο με μίσος και σύμφωνα με τους ειδικούς συνιστά διέγερση λαϊκού μίσους».

Ο μύθος του βιβλίου που δεν διαβάστηκε

Η απόφαση της βαυαρικής κυβέρνησης «πάγωσε» την επιστημονική ομάδα του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας, που εδώ και χρόνια προσπαθεί να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην ιστορική έρευνα. Η αναγκαιότητα για μια κριτική επανέκδοση του «Mein Kampf» αναγνωρίζεται από την επιστημονική κοινότητα. Τα επιχειρήματα είναι γνωστά: Το «Mein Kampf» βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων, αλλά πολλοί λίγοι γνωρίζουν τί είναι. Μολονότι πρόκειται για τη μοναδική αυτοβιογραφία του ναζιστή δικτάτορα, λείπουν οι αναλύσεις για την δημιουργία της, για τη διάρθρωσή της και κυρίως για την επίδραση που είχε αυτό το βιβλίο. Ένας από τους μύθους που συνοδεύουν το «Mein Kampf» είναι ότι δεν διαβάστηκε από τη γενεά του πολέμου, μολονότι είχε τεράστιες πωλήσεις. Τις περισσότερες φορές το βιβλίο δινόταν ως δώρο σε γάμους, τελετές αποφοίτησης και άλλες εκδηλώσεις. «Το μπεστσέλερ που δεν διαβάστηκε» αποκαλούν πολλοί την αυτοβιογραφία του Χίτλερ.

Ο ιστορικός Ότμαρ Πλέκινγκερ υποστηρίζει ότι «ο μύθος του βιβλίου που δεν διαβάστηκε είναι προϊόν των πρώην οπαδών του Χίτλερ
Ο ιστορικός Ότμαρ Πλέκινγκερ υποστηρίζει ότι «ο μύθος του βιβλίου που δεν διαβάστηκε είναι προϊόν των πρώην οπαδών του ΧίτλερΕικόνα: Othmar Plöckinger

Ο ιστορικός Ότμαρ Πλέκινγκερ υποστηρίζει ότι «ο μύθος του βιβλίου που δεν διαβάστηκε είναι προϊόν των πρώην οπαδών του Χίτλερ που εξυπηρετούσε την στρατηγική της δικαιολόγησης, την οποία υιοθέτησαν μεταπολεμικά οι πρώην οπαδοί». Σύμφωνα με το γερμανό ιστορικό, στόχος μιας νέας κριτικής επανέκδοσης του βιβλίου θα ήταν και η αντιπαράθεση με αυτές τις απόψεις. Πάντως, το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας επιμένει και υπόσχεται ότι θα υπάρξει μια ιστορικά κριτική επανέκδοση του «Mein Kampf». «Ως ανεξάρτητο ερευνητικό κέντρο, το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται, με δική του ευθύνη, για την επίτευξη του στόχου του έτσι ώστε να δημοσιεύσει εγκαίρως την ανατύπωση του βιβλίου στο τέλος του 2015», επισημαίνει ο διευθυντής του ινστιτούτου Αντρέας Βίρσινγκ και προσθετει ότι η κυβέρνηση της Βαυαρίας έχει επενδύσει περισσότερα από 500 χιλιάδες ευρώ στην προετοιμασία της ακαδημαϊκής επανέκδοσης.

«Πρόκειται για μια σκανδαλώδη υπόθεση»

Αλλά ούτε η βαυαρική κυβέρνηση το βάζει κάτω. Ακόμη και μετά την εκπνοή των πνευματικών δικαιωμάτων του βιβλίου προειδοποιεί ότι θα προσπαθήσει να αποτρέψει την επανέκδοση της βιογραφίας του Χίτλερ.
Ο αρμόδιος υπουργός σε ανακοίνωση στον κυβερνητικό ιστότοπο επισημαίνει ότι η Βαυαρία θα συνεχίσει να λαμβάνει νομικά μέτρα ενάντια σε οποιονδήποτε επιχειρήσει να δημοσιεύσει ακόμη και αποσπάσματα από το βιβλίο, ενώ θα απευθυνθεί στην νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση προκειμένου αυτή να συμβάλει στην εξεύρεση λύσης.
Όλα αυτά τη στιγμή που το «Μein Kampf» βρίσκεται ήδη στο διαδίκτυο και μπορεί να το διαβάσει όποιος θέλει. Και όχι μόνο. Σε πολλές εμπορικές διαδικτυακές παλτφόρμες μπορεί κανείς να προμηθευτεί παλαιότερες εκδόσεις του βιβλίου, με τη διαφορά ότι αυτές δεν περιέχουν κριτικό σχολιασμό.

Η βιογραφία του Χίτλερ από τον Φόλκερ Ούλριχ
Η βιογραφία του Χίτλερ από τον Φόλκερ ΟύλριχΕικόνα: S. Fischer

Η απόφαση της βαυαρικής κυβέρνησης να διακόψει τη χρηματοδότηση προκάλεσε έκπληξη στη Γερμανία. «Πρόκειται για μια σκανδαλώδη υπόθεση», σχολίασε ο ιστορικός και βιογράφος του Χίτλερ Φόλκερ Ούλριχ, σε συνέντευξή του προς την Deutsche Welle. Η υπόθεση της σχολιαστικής έκδοσης του «Μein Kampf» επανέφερε στη δημόσια συζήτηση θέματα που εδώ και χρόνια απασχολούν τη γερμανική κοινωνία και πολιτική. Κάποιοι διερωτώνται, επτά δεκαετίες από το Ολοκαύτωμα και το τέλος του πολέμου τίθεται ακόμη ζήτημα δημοκρατικής ωριμότητας των Γερμανών; Άλλοι θέτουν το ερώτημα, σε ποιο βαθμός μπορεί ένα βιβλίο μίσους να συνιστά σήμερα απειλή; Ο ιστορικός Φόλκερ Ούλριχ έχει ήδη αποφανθεί: «Συνιστά παραλογισμό να πιστεύει κανείς ότι αυτό το κακό βιβλίο μπορεί να αποτελέσει πηγή κινδύνου».

Tillmann Bendikowski/Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου