Η επιστροφή των θρησκευτικών ταινιών

Στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, τον περασμένο Φεβρουάριο προβλήθηκαν πολλές ταινίες με θέματα θρησκευτικού περιεχομένου. Μία ματιά στο πρόγραμμα των ταινιών που παίζονται αυτήν την στιγμή στους γερμανικούς κινηματογράφους, αρκεί για παρατηρήσει κανείς μία στροφή σε θέματα που αφορούν την θρησκεία και την πίστη.

Η γαλλική ταινία «Η Μοναχή», που προβλήθηκε στην Μπερλινάλε, βασισμένη στο κείμενο του Ντιντερό, διηγείται τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε μία νεαρή μοναχή σε ένα μοναστήρι. Επίσης η ταινία «Καμίλ Κλοντέλ1915» διαδραματίζεται σε ένα μοναστήρι, το οποίο αποτέλεσε το τελευταίο σπίτι της γλύπτριας Καμίλ Κλοντέλ. Η πολωνική ταινία «Στο όνομα του…» του Μαλγκοράτα Ζαμπκόφσκα απεικονίζει τη συναισθηματική πάλη ενός ιερέα που τον ελκύουν σεξουαλικά οι άντρες. Στους κινηματογράφους παίζεται επίσης και η ταινία του Αυστριακού Ούλριχ Σέιντλ με τίτλο «Παράδεισος: Πίστη».

H θρησκεία παρούσα στον κινηματογράφο

Πρόκειται μόνο για μόδα ή μήπως η βιομηχανία του κινηματογράφου αναζητά την σωτηρία της στις ταινίες θρησκευτικού περιεχομένου, σε μία εποχή που έχει χάσει τον προσανατολισμό της; Η «προσφορά» ταινιών θρησκευτικού περιεχομένου είναι τόσο μεγάλη την τελευταία δεκαετία όσο ποτέ άλλοτε. Ακόμα και οι Ογκύστ και Λουί Λουμιέρ, δημιουργοί του κινηματογράφου στην Γαλλία, είχαν σκηνοθετήσει μία ταινία με θέμα τη ζωή του Ιησού. Επίσης, στο Χόλιγουντ γυρίστηκαν ταινίες με θέμα την Αγία Γραφή, ιδίως τη δεκαετία του 1950. Δεν υπάρχει κανένας μεγάλος σκηνοθέτης στην ιστορία του κινηματογράφου που να μην έχει ασχοληθεί στην καριέρα του έστω και μία φορά με θέματα που άπτονται της θρησκείας.

Σύμφωνα με τον διευθυντή σύνταξης του καθολικού περιοδικού για τον κινηματογράφο, Χόρστ Πέτερ Κολ, «πάντα υπήρχαν σκηνοθέτες ταινιών που ενσωμάτωναν το θρησκευτικό θέμα στις ταινίες τους με αποτέλεσμα αυτές να σημειώσουν στο τέλος μεγάλη επιτυχία». Ο Πέτερ Χάσεμπεργκ, υπεύθυνος της γερμανικής επισκοπικής συνόδου για τον κινηματογράφο αναφέρει: «Προβλήθηκαν ταινίες σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πιστοί στην ζωή τους. Φτάσαμε όμως στο σημείο να παρουσιάζονται ταινίες που διακωμωδούσαν τα θρησκευτικά θέματα» και προσθέτει: «Οι πιο ενδιαφέρουσες θρησκευτικές ταινίες προέρχονται από ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί κριτικά με την πίστη, όπως ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ή ο Λουίς Μπουνιουέλ».

Θρησκευτικά θέματα ως πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης

«Ο κινηματογράφος στις θρησκευτικές του αναφορές επηρεάζεται από τον δυτικό χριστιανικό πολιτισμό. Παρουσιάζει θρησκευτικά στοιχεία από διαφορετικές παραδόσεις», εξηγεί η Κάρστεν Βισάριους, διευθύντρια του πολιτιστικού κέντρου για τον κινηματογράφο της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Γερμανίας. Σύμφωνα με τον Χάσενμπεργκ, «υπάρχουν ταινίες που έχουν μια στενή σχέση με την θρησκεία, άλλες που μιλούν για τη σωτηρία του ανθρώπου, την ενοχή, την συγχώρεση και το νόημα της ζωής, και άλλες που ασχολούνται με τον θάνατο και την μεταθανάτια ζωή».

Το θέμα της θρησκείας στον κινηματογράφο έχει να κάνει και με ερωτήματα σχετικά με το νόημα της ζωής και την πορεία της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τον Κολ, « αυτό πάντα ενέχει και μία πνευματική διάσταση, Αυτό το συναντά κανείς επίσης στη μυθολογία. Όλες οι μυθολογίες έχουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να κάνουν με την θρησκεία». Πολλές ταινίες με θέμα την Θρησκεία έρχονται σε μια άμεση αντιπαράθεση με την Εκκλησία και τους θεσμούς της. «Σε αυτές τις ταινίες προβάλλονται τα προβλήματα που αντανακλούν ό, τι συζητείται στην εκκλησία», καταλήγει ο Χάσενμπεργκ.

Jochen Kürten / Hλίας Αντωνιάδης

Υπεύθ. σύνταξης: Στ. Ασημενιος