Η ξένη γαστρονομία στην υπηρεσία της κοινωνικής ενσωμάτωσης

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας οργάνωσε από τις αρχές Απριλίου -ένα μήνα μετά την κατάρρευση του κτιρίου του Ιστορικού Αρχείου λόγω των έργων του μετρό- μια σειρά παραδόσεων με θέμα τη σημασία του ιστορικού αρχείου της Κολωνίας.

Στόχος ήταν να φανεί σαφέστατα σε ιθύνοντες και μη, πόση σημασία έχει το υλικό του Αρχείου για την ιστορία της Κολωνίας, της Γερμανίας, αλλά και για την τοπική κοινωνία και την καθημερινότητα του κάθε Κολωνέζου.

Παρακολουθήσαμε τις παραδόσεις και επιλέξαμε το θέμα της τελευταίας παράδοσης που ήταν επιστημονική έρευνα με θέμα: «Η ξένη γαστρονομία στην Κολωνία μετά το 1945».

Η πίτσα, το σπαγγέτι και η φέτα υιοθετήθηκαν πια από τα γερμανικά νοικοκυριά

Για τον ρόλο της ξένης και ειδικά της ελληνικής γαστρονομίας στην κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ιστορία της Γερμανίας η εκπομπή μας έχει ασχοληθεί επανειλημμένα στο παρελθόν.

Η ενασχόληση αυτή ήταν όμως η δική μας οπτική γωνία. Του Έλληνα της Γερμανίας και όχι του Γερμανού και μάλιστα του ερευνητή που επί χρόνια ασχολείται γενικά με το ρόλο της γαστριμαργικής κουλτούρας στην καθημερινότητα, στην κοινωνία και ανά τους αιώνες.

Η δρ. Μάρεν Μέριγκ, ιστορικός, από το Ινστιτούτο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κολωνίας, ασχολείται ερευνητικά εδώ και χρόνια με αυτή τη θεματική.

Η κα Μέριγκ παρουσίασε στην τελευταία παράδοση του Πανεπιστημίου της Κολωνίας για τη σημασία των αρχείων στην επιστήμη και στην καθημερινότητα το θέμα «Η ξένη γαστρονομία στην Κολωνία μετά το 1945».

Στο βασικό ερώτημα, εάν υπάρχει πραγματική επιρροή της ξένης γαστρονομίας στη γερμανική γαστριμαργική κουλτούρα η κα Μέριγκ απάντησε ότι έχουν επιβληθεί πια πολλά από τα φαγητά της ξένης κουζίνας και στα γερμανικά νοικοκυριά: «στην επιστημονική συζήτηση υπάρχει ο όρος ‘ιταλοποίηση’ του φαγητού και είναι αλήθεια ότι η πίτσα και το σπαγγέτι υιοθετήθηκε πια και από τα γερμανικά νοικοκυριά. Αυτό συνέβη και με άλλα τρόφιμα, όπως την φέτα, τις μελιτζάνες ή τα κολοκυθάκια. Επιβλήθηκαν σε όλους μας και δεν συνιστούν αποκλειστικότητα των μεταναστών της Γερμανίας.»

Για του λόγου το αληθές να επισημάνουμε ότι πριν από εννέα χρόνια η νέα έκδοση των γερμανικών οδηγών κουζίνας KULINARIA συμπεριέλαβε στο κεφάλαιο ‘Φαγητά που τρώγονται σε όλη τη Γερμανία’ την πίτσα, το σπαγγέτι, την φέτα, το τζατζίκι κλπ.

Είναι αρνητική ή θετική η επιβολή ξένων διατροφικών συνηθειών;

Πως αξιολογείται όμως επιστημονικά η γαστριμαργική αυτή διείσδυση; Θετικά ή αρνητικά; Θετικότατα απαντά η Γερμανίδα ιστορικός, αν και διαφωνεί με τις αξιολογήσεις ‘μαύρο – άσπρο’, αλλά όπως υπογραμμίζει: «επιστημονικά ζητούμενο, που προέκυψε έντονα μετά και την όξυνση της παγκοσμιοποίησης, είναι κατά πόσον η επιβολή νέων συνηθειών διατροφής ή νέων προϊόντων διατροφής εξαφανίζει την παλιά παράδοση. Στην προκειμένη περίπτωση, εάν εξαφανίζει -απλοϊκά ειπωμένα- τη γερμανική κουζίνα ή την εθνική ή την τοπική. Οι νέες αυτές συνήθειες ή τα νέα διατροφικά προϊόντα γίνονται ευμενώς αποδεκτά από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Δεν ξέρω κανέναν στη Γερμανία που να μην θεωρεί εμπλουτισμό των διατροφικών του συνηθειών τη φέτα, την πίτσα ή τις σαλάτες. Δεν ξέρω κανέναν που να ισχυρίζεται ότι πρέπει να υπάρχουν μόνον γερμανικά εστιατόρια και μπυραρίες. Εκτιμώ ότι η πλειονότητα θεωρεί τις διατροφικές αυτές συνήθειες ως μια νότα ποικιλίας στην τοπική κουλτούρα διατροφής.»

Στο ζήτημα κατά πόσον έπαιξαν ή παίζουν τα ξένα εστιατόρια έναν ρόλο ‘επιταχυντή’ της κοινωνικής ένταξης των αλλοδαπών, αλλά και αλληλοκατανόησης μεταξύ Γερμανών και ξένων η Γερμανίδα ερευνήτρια απάντησε καταφατικά και αναφέρθηκε στο παράδειγμα των ελληνικών εστιατορίων και το ρόλο που έπαιξαν την εποχή της χούντας για τους Έλληνες και τους Γερμανούς: «τα εστιατόρια έγιναν χώρος συνάντησης Γερμανών και Ελλήνων εκτός εργασίας. Έγιναν δηλαδή χώρος ανταλλαγής απόψεων, έστω και των πιο απλοϊκών και καθημερινών. Έτσι δημιουργήθηκαν επαφές, γνωριμίες και φιλίες. Την εποχή του ’70 στις φοιτητικές κινητοποιήσεις πολλά ελληνικά εστιατόρια έγιναν στέκια π.χ. Ελλήνων και Γερμανών αριστερών ή αντιστασιακών. Σφυρηλατήθηκαν δηλαδή σχέσεις και διασυνδέσεις που δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν εύκολα πουθενά αλλού.»

Να σημειώσουμε εδώ ότι χωρίς το υλικό του Ιστορικού Αρχείου της Κολωνίας η έρευνα αυτή δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί.

Φοιτητές, επιστήμονες και Κολωνέζοι που βρέθηκαν στην παράδοση της ιστορικού Μέριγκ (08.07.09) διαπίστωσαν ακόμη μια φορά πόσο σημαντικά είναι τα ιστορικά αρχεία, τι έκρυβε το τετράγωνο και άχαρο κτίριο του Ιστορικού Αρχείου της Κολωνίας: Πραγματικούς θησαυρούς της καθημερινότητας, δηλαδή την οικονομική, πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική ταυτότητα των κατοίκων, όχι μόνον των Γερμανών, της πιο αρχαίας πόλης της Γερμανίας, της Κολωνίας.

Βιβή Παπαναγιώτου

Υπευθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου