Η οικονομία κυριαρχεί στον προεκλογικό αγώνα

Το ζήτημα της οικονομίας βρίσκεται στο επίκεντρο του προεκλογικού αγώνα στις ΗΠΑ ενόψει των προεδρικών εκλογών της 6ης Νοεμβρίου. Γεγονός απόλυτα κατανοητό αν ληφθεί υπόψη ότι η ανεργία συνεχίζει να κινείται γύρω στο 8% και η οικονομία εμφανίζει σημάδια δυσλειτουργίας.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Μιτ Ρόμνεϊ, ο οποίος παρουσιάζεται στους ψηφοφόρους ως επιτυχημένος επιχειρηματίας που έσωσε πολλές προβληματικές επιχειρήσεις, εμφανίζεται σαν να είναι «φτιαγμένος» για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης. Ωστόσο, παρά την κακή κατάσταση της οικονομίας ο πρόεδρος Ομπάμα προηγείται του ρεπουμπλικάνου ανταγωνιστή του στις περισσότερες παναμερικανικές δημοσκοπήσεις.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία του Ρόμνεϊ να καταστήσει σαφείς τις διαφορές του προγράμματός του έναντι εκείνου του Ομπάμα, όπως λένε ρεπουμπλικάνοι επικριτές του Ρόμνεϊ. Οι δημοκρατικοί ισχυρίζονται ότι οι ψηφοφόροι κατανόησαν πλήρως το πρόγραμμα Ρόμνεϊ και το απορρίπτουν. Γεγονός είναι ότι οι θέσεις των δύο υποψηφίων σε ζητήματα οικονομίας είναι εμφανώς διαφορετικές.

Διάσταση απόψεων σε φορολογικό και υγεία

Στο φορολογικό πεδίο ο Ομπάμα θέλει π.χ. να αυξήσει τους φόρους για νοικοκυριά με εισόδημα 250.000 και μεμονωμένα φυσικά πρόσωπα με εισόδημα 200.000 δολαρίων, από το 35% στο 39,4%. Αυτή η πρόσθετη φορολόγηση των εύπορων πολιτών θα επιτρέψει τη διατήρηση των φόρων για τους υπόλοιπους φορολογουμένους στα σημερινά επίπεδα.

Η Άντρεα Λουίζ Κάμπελ, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο ΜΙΤ στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης εκτιμά ότι «το πλάνο του Ομπάμα διατηρεί το status quo για τους περισσότερους Αμερικανούς και προβλέπει μια πολύ μικρή φορολογική αύξηση για τους καλά αμειβόμενους. Αυτό θα έριχνε το φόρο εισοδήματος και πάλι στο επίπεδο που βρισκόταν κατά τη θητεία του πρόεδρου Κλίντον».

Ο Μιτ Ρόμνεϊ από την άλλη επιθυμεί μία γενική μείωση των φόρων κατά 20%. Όπως σημειώνει όμως ο Ρομπερτ Ίνμαν, καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια στη Φιλαδέλφεια, «Η μεγάλη διαφορά για το σύνολο του προϋπολογισμού συνίσταται στο ότι το σχέδιο του Ρόμνεϊ δεν λέει πως θα πληρωθεί μία φορολογική μείωση κατά 20%». Ο Ρόμπερτ Ίνμαν, αν και στηρίζει τα σχέδια μείωσης των φόρων, τονίζει ότι για να τα χρηματοδοτήσει θα πρέπει να καταργήσει πολλές φοροελαφρύνσεις. Η κα Κάμπελ προσθέτει ότι με το Ρόμνεϊ θα μειωθεί η επιστροφή φόρου στους χαμηλόμισθους, κάτι που ισοδυναμεί ουσιαστικά με αύξηση φόρου.

Η υγεία είναι εκτός από κοινωνική πολιτική και ένα σημαντικό οικονομικό ζήτημα. Παρά το γεγονός ότι δαπανάται το 20% του προϋπολογισμού στον τομέα της υγείας, εκατομμύρια Αμερικανοί παραμένουν ανασφάλιστοι. Ο Μιτ Ρόμνεϊ υποσχέθηκε στους πολίτες να ακυρώσει την πρόσφατη μεταρρύθμιση του Ομπάμα στην υγεία, που πρόσφερε τη δυνατότητα ασφάλισης σε πολλούς μέχρι πρότινος ανασφάλιστους Αμερικανούς. Στόχος του Ρόμνεϊ είναι να μεταρρυθμίσει πλήρως το κρατικό σύστημα πρόνοιας με σαφή στόχο να περιορίσει τις διαρκώς αυξανόμενες δαπάνες του κράτους στον τομέα της υγείας. Ο Ομπάμα αντιθέτως επιθυμεί να διατηρήσει το παρόν πρόγραμμα για την υγεία και να το κάνει αποτελεσματικότερο.

Άθικτες οι αμυντικές δαπάνες

Ένα ακόμη εξαιρετικά δαπανηρό πεδίο είναι –πέρα από την υγεία- και αυτό των στρατιωτικών εξοπλισμών. Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το 20% του προϋπολογισμού τους για την άμυνα. Ενδεικτικά το 2011 οι ΗΠΑ ξόδεψαν περισσότερα από όσα δαπάνησαν μαζί οι δέκα επόμενες χώρες στη σχετική λίστα. Θα περίμενε κανείς σε μία περίοδο κατά την οποία η οικονομική κρίση σοβεί και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι ΗΠΑ να περιορίσουν τις αμυντικές τους δαπάνες.

Αντιθέτως όμως, και οι δύο υποψήφιοι στηρίζουν  τη διατήρηση των εξοπλισμών στα σημερινά τους επίπεδα. Όπως εκτιμά ο Ρόμπερτ Ίνμαν, «κανείς δε μιλά σε βάθος γι΄αυτό, καθώς οι Αμερικανοί απλά δεν το καταλαβαίνουν. Νομίζω ότι κανείς από τους δύο δεν θα αγγίξει το ζήτημα». ‘Ένας λόγος γι’ αυτό είναι σύμφωνα με την κα Κάμπελ ότι η κοινή γνώμη στηρίζει τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες επειδή ο συγκεκριμένος τομέας προσφέρει πολλές θέσεις εργασίας αλλά και επειδή επιθυμεί να διαθέτει το κράτος ισχυρές ένοπλες δυνάμεις.

Ο κος Ίνμαν εντοπίζει τις μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ Ομπάμα και Ρόμνεϊ στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται το ρόλο του κράτους και των αγορών. Σύμφωνα με τον Αμερικανό καθηγητή, ο Ομπάμα πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει σημαντικά καθήκοντα στην οικονομική πολιτική, την ώρα που ο Ρόμνεϊ θεωρεί ότι οι αγορές μπορούν να φανούν πιο αποτελεσματικές από την κρατική διαχείριση. Η Άντρεα Λουίζ Κάμπελ φοβάται, όπως λέει, ότι το σχέδιο του Μιτ Ρόμνεϊ θα ενισχύσει κι άλλο την οικονομική ανισότητα στις ΗΠΑ, η οποία έχει φτάσει τα υψηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του ’20 και είναι πιο έντονη συγκριτικά με την αντίστοιχη της Ευρώπης και της Ιαπωνίας.

Michael Knigge / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη