Η πολιτική παρακαταθήκη της Θάτσερ

Μεσίστιες είναι οι σημαίες στο βρετανικό κοινοβούλιο και τα υπουργεία της χώρας μετά την ανακοίνωση, χθες, του θανάτου της Μάργκαρετ Θάτσερ. Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, διέκοψε το ταξίδι του στη Μαδρίτη και επέστρεψε εσπευσμένα στο Λονδίνο. Η κηδεία της 87χρονης πρώην πρωθυπουργού θα γίνει την επόμενη εβδομάδα με τιμές αρχηγού κράτους, ανάλογες με εκείνες του Ουίστον Τσόρτσιλ πριν από μισό αιώνα.

Η κόρη του παντοπώλη, που χάρη στον ισχυρό χαρακτήρα και την αποφασιστικότητα της αναρριχήθηκε έως την πρωθυπουργία και στην οποία περέμεινε για 11 χρόνια πριν ανατραπεί εκ των έσω, είχε ως το τέλος ένα και μοναδικό μότο: την επικράτηση της ατομικότητας έναντι του συλλογικού συμφέροντος.

Πίστη στην ατομική πρωτοβουλία

H Mάργκαρετ Θάτσερ ανέλαβε την εξουσία σε μια συγκυρία εξαιρετικά αρνητική για τη Μεγάλη Βρετανία. Η οικονομία της χώρας ήταν σε ύφεση μετά από δύο πετρελαϊκές κρίσεις στη δεκαετία του 1970  και με τα συνδικάτα να βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου με την τότε κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος.

Ένθερμη οπαδός των νεοφιλελεύθερων οικονομικών θεωριών των Χάγιεκ και Φρίντμαν, επέβαλε με σιδηρά πυγμή σκληρά μέτρα για τον περιορισμό του κράτους. Συγκρούστηκε βίαια με τα συνδικάτα, ιδιαίτερα δε με το παντοδύναμο συνδικάτο των ανθρακωρύχων και νίκησε. Προχώρησε σε μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, ορισμένες επωφελείς, πολλές όμως καταστροφικές για το κοινωνικό σύνολο και την οικονομία, όπως εκείνη των σιδηροδρόμων.

Μια αμφιλογόμενη πολιτική που σημάδεψε τον 20ο αιώνα

Το τεράστιο σφάλμα της ήταν η επιβολή υψηλών επιτοκίων στη δεκαετία του 1980 προκειμένου να συγκρατηθεί ο πληθωρισμός, σε μια εποχή που έρρεαν τα κέρδη από το πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας. Ως αποτέλεσμα η τιμή της στερλίνας εκτινάχθηκε στα ύψη με κόστος τη συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής και των εξαγωγών. Με τη Θάτσερ εμπεδώνεται η παντοδυναμία του χρηματοπιστωτικού τομέα με όλα τα παρεπόμενα που αυτή η κατάσταση δημιούργησε, ιδιαίτερα μετά το 2008.

Ταυτόχρονα, στόχος της θατσερικής πολιτικής ήταν η ενίσχυση ενός αισθήματος ατομικότητας στον μέσο Βρετανό, γεγονός που άλλαξε σταδιακά πάγιες μέχρι τότε κοινωνικές νόρμες. Παράλληλα στο εξωτερικό ταυτίστηκε απόλυτα με τις ΗΠΑ, με την άκρως συντηρητική κυβέρνηση Ρέιγκαν, στήριξε την γκλασνόστ του Γκορμπατσόφ αλλά και τον χιλιανό δικτάτορα Πινοσέτ ενώ αποκάλεσε «τρομοκράτη» τον Νέλσον Μαντέλα. Το 1984 σώθηκε από την βομβιστική επίθεση του ΙΡΑ, στη διάρκεια κομματικού συνεδρίου στο Μπράιτον, στην οποία 4 σύνεδροι έχασαν τη ζωή τους.

Μαρία Καστρισιανάκη, Λονδίνο

Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη