Η τέφρα του ΕΚΕΒΙ

Ήταν στις 12 Μαΐου το βράδυ στη Θεσσαλονίκη, στα εγκαίνια της 13ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου. Ο νέος πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τσουκαλάς υπενθύμισε αναπάντεχα μια θλιβερή, σχετικά πρόσφατη ιστορία, τη διάλυση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου πριν από τρία χρόνια. Το ΕΚΕΒΙ, είπε, καταργήθηκε με «παράξενο τρόπο» και θα έπρεπε να βρεθεί τρόπος το έργο του να συνεχιστεί. Το ΕΚΕΒΙ είχε καταξιωθεί ως θεσμός με σημαντικό έργο, όπως η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, η βάση δεδομένων για το βιβλίο Βιβλιονέτ και η Φιλαναγνωσία. Ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου είχε καταφέρει να εφαρμόσει μια εξωστρεφή πολιτική για το βιβλίο που αντιστεκόταν κάθε τόσο σε συντεχνιακά μικροσυμφέροντα και βέβαια στον επαρχιωτισμό των διατεταγμένων πολιτικών για το βιβλίο. Η επιτυχία υπήρξε το αμάρτημά του. Χρειαζόταν όμως και μια αφορμή για να τιμωρηθεί.

Ο Πετεφρής και οι ψιθυριστές

Την αφορμή έδωσε στα τέλη του 2012 ένας άκομψος χειρισμός κατά την υλοποίηση του επιδοτούμενου από την ΕΕ προγράμματος Φιλαναγνωσία, βασική επιδίωξη του οποίου ήταν η προώθηση του βιβλίου στα σχολεία. Συγκεκριμένα ειδική επιτροπή θα κατάρτιζε κατάλογο 500 βιβλίων που θα συνιστούσαν ένα είδος λογοτεχνικού κανόνα για τη σχολική εκπαίδευση. Το δυσάρεστο ήταν ότι στον κατάλογο είχαν περιληφθεί και βιβλία δύο συγγραφέων που ήταν μέλη της επιτροπής, οπότε δινόταν φυσικά η εντύπωση ότι «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει». Αλλά η αφορμή είχε δοθεί και οι χθόνιες δυνάμεις που επιβουλεύονταν το ΕΚΕΒΙ τέθηκαν σε κίνηση. Είχε βρεθεί τότε τυχαία στο υπ. Πολιτισμού κάποιος αναπληρωτής υπουργός που δεν ήταν εξοικειωμένος με το αντικείμενό του, ένας Πετεφρής, όμηρος διάφορων ψιθυριστών. Και τι έκανε ο Πετεφρής; Δεν ζήτησε την αποβολή των «απλήστων» από την επιτροπή, δεν επιδίωξε τη σύσταση μιας άλλης επιτροπής, δεν παρακίνησε κάποιον έλεγχο αλλά μέσα στον οίστρο της πρόσκαιρης εξουσίας του αποφάσισε την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ!

Διασπάθιση και λήθη

Φυσικά το πρόγραμμα Φιλαναγνωσία έπεσε στο κενό, ως διαδικασία, αλλά και ως φιλοσοφία, οι ευρωπαϊκοί πόροι που είχαν διασφαλιστεί δεν εκταμιεύθηκαν και επειδή η Φιλαναγνωσία δεν περατώθηκε το ελληνικό δημόσιο οφείλει να επιστρέψει στους χρηματοδότες ενάμιση εκατομμύριο ευρώ που είχαν ήδη δαπανηθεί. Ο Πετεφρής δεν είναι πια στην αυλή των Φαραώ, ούτε αναζητείται για τη διασπάθιση των πόρων της Φιλαναγνωσίας, απλά λησμονήθηκε. Οι άνθρωποι του ΕΚΕΒΙ όμως με την πείρα και την τεχνογνωσία τους εξακολουθούν υπό αντίξοες συνθήκες, ενταγμένοι πλέον στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, να οργανώνουν τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης και να συντηρούν τη Βιβλιονέτ. Ακόμα και η τέφρα του ΕΚΕΒΙ είναι πολύτιμη για τον χώρο του βιβλίου που ανέσκαψαν οι επιφορτισμένοι με την καλλιέργειά του. Τώρα η αποστροφή του Κωνσταντίνου Τσουκαλά δίνει την εντύπωση ότι η πολιτεία θα προσπαθήσει να απαλύνει την ανήκεστο βλάβη που η ίδια προκάλεσε.

Σπύρος Μοσκόβου