Η φυματίωση επιστρέφει

Εδώ και δέκα χρόνια η Ντάρια Όχερετ ασχολείται με ναρκομανείς στο Βίλνιους της Λιθουανίας και η φυματίωση δεν ήταν ανάμεσα στο πεδίο ασθενειών που αντιμετώπιζε. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, καταγράφεται μια σημαντική μεταστροφή: Ενώ δηλαδή οι περισσότεροι εξαρτημένοι στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες πέθαναν από υπερβολική δόση ή αυτοκτονούσαν, τώρα πεθαίνουν από φυματίωση.

Πολυανθεκτική φυματίωση

Για πολλούς η φυματίωση ήταν η κυρίαρχη ασθένεια του περασμένου αιώνα που σήμερα έχει ξεπεραστεί και διαγραφεί από τον χάρτη μολυσματικών ασθενειών. Όμως, η ασθένεια επιστρέφει, και μάλιστα το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης είναι περισσότερο επικίνδυνο από ποτέ, γιατί έχει αναπτύξει αντίσταση όχι μόνο στα αντιβιοτικά, αλλά και σε όλα τα παραδοσιακά φαρμακευτικά σκευάσματα αντιμετώπισής της. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας υπολογίζει ότι περισσότεροι από 400.000 ασθενείς έχουν μολυνθεί από ανθεκτική ή πολυανθεκτική φυματίωση.

Στην Ευρώπη, ειδικότερα στις χώρες που προέκυψαν από την πρώην Σοβιετική Ένωση, έχουν καταγραφεί οι περισσότεροι ασθενείς ανθεκτική φυματίωσης -γύρω στους 80.000-, που αποτελούν το 1/5 των συνολικών περιπτώσεων παγκοσμίως. Δεκαπέντε χώρες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες, μεταξύ αυτών, η Ρωσία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Βουλγαρία, η Μολδαβία και και οι Βαλτικές χώρες.

Μέχρι και 17 αντιβιοτικά την ημέρα

Οι ασθενείς με φυματίωση παίρνουν συνήθως πέντε αντιβιοτικά για μισό χρόνο. Το πρόβλημα της ανθεκτικότητας δημιουργείται όταν αυτοί δεν παίρνουν τακτικά τη δοσολογία τους ή διακόπτουν την θεραπεία. Σε αυτήν την περίπτωση είναι αναγκασμένοι να παίρνουν μέχρι και 17 αντιβιοτικά την ημέρα με πολλές παρενέργειες, μέχρι και κώφωση - και χωρίς ελπίδες πλήρους ίασης. Σε περίπτωση μάλιστα που μια πολυανθεκτική φυματίωση αντιμετωπιστεί πλημμελώς, τότε αναπτύσσονται ακόμη πιο ανθεκτικά στελέχη των μυκοβακτηριδίων της φυματίωσης. «Χρειάζεται πολύ προσεκτικός έλεγχος της ασθένειας», υπογραμμίζει ο Αντρέι Νταντού, από το ευρωπαϊκό γραφείο της ΠΟΥ, «όχι μόνο στους ασθενείς, αλλά και σε αυτούς που έχουν νοσήσει». Ο Νταντού σημειώνει, όμως, ότι οι περιπτώσεις πολύ ανθεκτικών φυματιώσεων είναι περιορισμένες, σημαντικός ωστόσο είναι ο έγκαιρος εντοπισμός τους.

Κοινωνικοί παράγοντες

Η Ντάρια Οχερέτ εφιστά την προσοχή στον κοινωνικό περίγυρο. Η εμπειρία της έχει δείξει ότι τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι ασθενείς που πέθαναν στη Ρωσία από φυματίωση ήταν οροθετικοί και ναρκομανείς, και εκεί ακριβώς έγκειται και η δυσκολία διάγνωσης και θεραπείας. Και επειδή η χρήση ναρκωτικών απαγορεύεται στη Ρωσία, οι περισσότεροι καταλήγουν στις φυλακές ή στην καλύτερη περίπτωση στα νοσοκομεία για έξι μήνες χωρίς υποκατάστατα. Μια λύση θα ήταν συνδυασμός της απεξάρτησης με θεραπεία κατά της φυματίωσης. Όποιος δηλαδή παίρνει τακτικά μεθαδόνη, να του δίδεται παράλληλα και αγωγή κατά της φυματίωσης.

Η υλοποίηση αυτής της ιδέας βρίσκει εμπόδιο τις δομές της δημόσιας υγείας σε αυτές τις ευρωπαϊκές χώρες που προέρχονται από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Πολιτική βούληση για την υπέρβαση των δομών υγείας δεν υπάρχει όμως και σε άλλες χώρες της κεντρικής Ασίας, όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Καζαχστάν. Το Διεθνές Ταμείο καταπολέμησης του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας σκοπεύει μέχρι το τέλος τους χρόνου να αναπροσαρμόσει τα κριτήρια χορήγησης πόρων με βάση τον αριθμό των φυματιώσεων και του μέσου όρου του εισοδήματος του πληθυσμού.

Lydia Heller / Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη