“Κύπρος - Η τέχνη δεν έχει σύνορα”

Το μότο της έκθεσης είναι “Κύπρος – Η Τέχνη δεν έχει σύνορα σύνορα”. Ο εκθεσιακός χώρος είναι η γκαλερί στην σκεπαστή αγορά του Κρόιτζμπεργκ, μιας περιοχής με πολλούς ξένους. Όπως είναι και ο πρόεδρος των Γερμανών Πρασίνων, ο τουρκικής καταγωγής Τζεμ Όζντεμιρ. Μιλώντας στα εγκαίνια μπροστά σε περίπου 200 καλεσμένους ο κ. Όζντεμιρ εξήρε τη σημασία της κοινής έκθεσης των δύο Κυπρίων, δεν παρέλειψε όμως να αναφερθεί και στο Κυπριακό:

 

“Πιστεύω, ότι αν υπήρχε στον κόσμο μια λίστα παράλογων διενέξεων, τότε η Κύπρος θα είχε καλές πιθανότητες να κατακτήσει την πρώτη θέση. Ο καθένας που ασχολείται με την επίλυση του Κυπριακού φτάνει κάποτε στα πρόθυρα της απελπισίας. Κάθε φορά που το ζήτημα εξελίσσεται θετικά, στο τέλος επικρατούν οι δειλοί. Ό,τι έχει επιτευχθεί ως τότε, οπισθοδρομεί πάλι.”

 

 

Χαρακτηριστική για την τύχη της νήσου είναι και η βιογραφία των δύο καλλιτεχνών.
Ο Χουλούζι Χαλίτ γεννήθηκε στην Κολώνη, ένα χωριό κοντά στην Πάφο, ενώ ο Πανίκος Χρυσάνθου στην Κυθρέα, ένα χωριό βορειοδυτικά της Λευκωσίας. Με την τουρκική εισβολή η οικογένεια του Χαλίτ έφυγε για το Βορρά και του Χρυσάνθου για το Νότο.

Τα βιώματα αυτά της διαίρεσης και του χωρισμού είναι έντονα της στις φωτογραφίες του Πανίκου Χρύσανθου. Από το 1976 ο σκηνοθέτης άρχισε να φωτογραφίζει ανθρώπους στην Πράσινη Γραμμή. Στις πρώτες φωτογραφίες βλέπουμε πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί σε αντίσκηνο δίπλα από αυτή τη ζώνη, όπως επίσης και εγκαταλειμμένα σπίτια, σπίτια που σου δίνουν την εντύπωση ότι οι άνθρωποι που ζουν εδώ, μόλις θα πρέπει να έχουν φύγει και ότι από στιγμή σε στιγμή επιστρέφουν. Με την πάροδο του χρόνου τα μοτίβα του Χρυσάνθου αλλάζουν. Στο επίκεντρο των φωτογραφιών βρίσκονται τώρα άτομα που είτε ζουν στην Πράσινη Γραμμή, όπως είναι οι κάτοικοι στο χωριό Πύλα, είτε είναι ακτιβιστές που έρχονται σκόπιμα για να τεκμηριώσουν ότι δεν πρόκειται για σύνορο, αλλά για χώρο επικοινωνίας, συνάντησης και υπέρβασης της διαίρεσης. Ο Πανίκος Χρυσάνθου λέει σχετικά:

 

“Εγώ τους ονομάζω 'ανθρώπους της νεκρής ζώνης'. Είναι άνθρωποι που έχουν ξεφύγει από το καθιερωμένο πλαίσιο. Δηλαδή, είναι σαν μην ανήκουν ούτε στη μια και ούτε στην άλλη πλευρά, υποστηρίζοντας μια ενωμένη Κύπρο. Οι δύο πλευρές αρκετές φορές τους ώθησαν σε αυτόν τον στενό χώρο της νεκρής ζώνης. Η έκθεση είναι ένας φόρος τιμής σε αυτούς του ανθρώπους.”

 

Το κυρίαρχο στοιχείο στους πίνακες του Χαλούζι Χαλίτ είναι δένδρα με τις ρίζες τους, μοτίβο στενά συνδεδεμένο τόσο με την ιστορία της Κύπρου όσο και με τη βιογραφία του. Ο Χαλίτ έφυγε από το 1974 από την Κύπρο για να εγκατασταθεί στο Βερολίνο και 29 χρόνια ολόκληρα χρόνια δεν είδε τους δικούς του, καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα με τις τουρκικές στρατιωτικές αρχές στο νησί. Ο Χαλούζι Χαλίτ δηλώνει:

 

“Αν τα δένδρα μπορούσαν να μιλήσουν θα είχαν να μας πουν πολλά. Σε αυτήν την περίπτωση θα διακρίναμε ανθρώπινες μορφές στις ρίζες και στη φυλλωσιά τους και άλλα πρόσωπα, μυθικά, που θα μας έλεγαν ιστορίες. Και αν προσέξει κανείς καλά τους πίνακες μου, θα τα δει όλα αυτά.”

 

Και αυτά που θα είχαν να πουν, δεν θα ήταν μόνον όμορφες ιστορίες, αλλά και μαρτυρίες για εγκλήματα. Πχ. για την τύχη των αγνοουμένων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Η Λέιλα Κιράλπ θα μάθαινε τότε περισσότερα για τον άνδρα της και ο Ανδρέας Σύζινος για τον πατέρα του, πως και ποιοι τους σκότωσαν. Και οι δύο είναι μέλη της Δικοινοτικής Επιτροπής Συγγενών Θυμάτων Πολέμου και Αγνοουμένων, που έχουν έρθει στο Βερολίνο για να συμμετέχουν στα εγκαίνια της έκθεσης. Η Λέιλα Κιράλπ λέει συγκινημένη:

 

“Τέτοιου είδους εκθέσεις βοηθάνε οπωσδήποτε. Πρώτον επειδή φέρνουν το Κυπριακό στην επικαιρότητα. Και έπειτα, πολύ άνθρωποι στο εξωτερικό δεν το γνωρίζουν καν το ζήτημα. Η έκθεση είναι μια συμβολή ενάντια στη λήθη.”

 

Η έκθεση ως μοχλός για την προβολή του Κυπριακού – αυτή είναι και η άποψη του Ανδρέα Σύζινου:

 

“Αυτές οι εκδηλώσεις, ιδίως τώρα με τη στασιμότητα που υπάρχει στις συνομιλίες για το Κυπριακό βοηθούν πάρα πολύ και πρέπει πάντα να στηρίζονται.”

 

 

Η έκθεση “Zypern – Kunst überschreitet” παρουσιάζεται ως τις 17.9.2011 στην Galerie der Markheinike Markthalle στην περιοχή Κreuzberg του Βερολίνου.