Μετά τις ευρωεκλογές οι απαντήσεις

Ούτε ο τρίτος γύρος των διαπραγματεύσεων στην ομάδα εργασίας των Δημοσιονομικών οδήγησε τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU/CSU) και τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) σε μια κοινή γραμμή. Ωστόσο, τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, με δεδομένο ότι οι επικεφαλής της ομάδας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (CDU) και Όλαφ Σολτς (SPD) καλούνται να καταθέσουν μέχρι αύριο Πέμπτη τις προτάσεις της ομάδας στα πεδία της φορολογικής και χρηματοοικονομικής πολιτικής.

Το «deal» για τον υπουργό Οικονομικών της νέας κυβέρνησης

Οι διαφορές εντοπίζονται κυρίως στο ζήτημα της κατάργησης των φορολογικών προνομίων. Εδώ οι Σοσιαλδημοκράτες θέλουν με τους πόρους που θα προκύψουν να χρηματοδοτήσουν περισσότερα πρότζεκτ. Αντίθετα, οι Χριστιανοδημοκράτες είναι διατεθειμένοι να συμφωνήσουν στην κατάργηση των φοροαπαλλαγών και των επιδοτήσεων μόνον εφόσον προκύψουν από αυτές φοροελαφρύνσεις σε άλλα πεδία. Η συμφωνία στα δημοσιονομικά είναι η βασική προϋπόθεση για την εκπόνηση ενός κοινού κυβερνητικού προγράμματος. Και όσο αυτή καθυστερεί τόσο πληθαίνουν οι «επιθυμίες» των κομμάτων με συνέπεια να καθίσταται όλο και πιο δύσκολος ο προγραμματισμός και να αυξάνονται απαγορευτικά οι προβλεπόμενες κρατικές δαπάνες. Η εξέλιξη αυτή ανάγκασε την καγκελάριο Μέρκελ να χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι, ωστόσο το πρόβλημα δεν λύθηκε.

Φυσικά όλα αυτά δεν είναι άσχετα με το «deal» για τον υπουργό Οικονομικών της νέας κυβέρνησης που πιθανότατα θα είναι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε «με μεγάλα ανταλλάγματα προς το SPD», όπως αναφέρουν κύκλοι της γερμανικής πρωτεύουσας.

Στη Μέρκελ μέχρι νεωτέρας η ευρωπαϊκή πολιτική

Πιο δύσκολη είναι η κατάσταση στο πεδίο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Μπορεί να συμφώνησαν στο ζήτημα της επιβολής φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, ωστόσο στο ζήτημα της διαχείρισης της «ευρωκρίσης» οι γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες δεν γεφύρωσαν στην διευρυμένη σύσκεψη της περασμένης Τετάρτης τις διαφορές τους. Αγκάθια εξακολουθούν να είναι η τραπεζική ενοποίηση και το Ταμείο για την εκκαθάριση τραπεζών, ενώ οι Χριστιανοδημοκράτες εξακολουθούν να διαφωνούν με την σοσιαλδημοκρατική πρόταση για τη σύσταση Ταμείου Απόσβεσης Χρέους, το οποίο θα ανακούφιζε τις χώρες της κρίσης.

Μία «νέα αρχή» στο πεδίο της ευρωπαϊκής πολιτικής δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Η πολυθρύλητη βούληση για «σχεδιασμό» των ευρωπαϊκών εξελίξεων δεν έχει πάρει ακόμη μορφή. Οι ευρωπαίοι εταίροι της Γερμανίας θα συνεχίσουν να έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στην Άγκελα Μέρκελ, καθώς όλα δείχνουν ότι η ευρωπαϊκή πολιτική θα παραμείνει μέχρι νεωτέρας στην αρμοδιότητα της καγκελαρίου.

Ευρωπαϊκή πολιτική υπό την πίεση των «ευρωσκεπτικιστών»

Τα κόμματα, που καλούνται να αναζητήσουν έναν κοινό παρονομαστή, κάποια στιγμή θα τον βρουν. Αλλά αυτό θα γίνει πιθανότατα υπό την πίεση των ευρωσκεπτικιστών και άλλων επικριτών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με συνέπεια το αποτέλεσμα να είναι «αμυντικό». Ήδη οι Σοσιαλδημοκράτες απέσυραν τις «γενναίες» προτάσεις τους για την αντιμετώπιση της «ευρωκρίσης», π.χ. τα «ευρωομόλογα». Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες διαπιστώνουν ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων τους στρέφεται προς το «ευρωφοβικό» κόμμα AfD. Η έκκληση για «περισσότερη Ευρώπη», που μέχρι πριν από έναν χρόνο ένωνε την πολιτική τάξη της Γερμανίας, έχει δώσει τη θέση της στη σιωπή.

CDU/CSU και SPD διχάζονται, καθώς αναζητούν σήμερα μια ενότητα, την οποία θα πρέπει να εγκαταλείψουν σε μερικές εβδομάδες για να επιδοθούν στον προεκλογικό αγώνα, ενόψει τη αναμέτρησης για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Και στο βάθος η «συμμετοχή των πολιτών» στα ευρωπαϊκά δρώμενα

Με λίγα λόγια, η τέχνη των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης ορίζεται αναγκαστικά από έναν δυισμό: Από τη μία πλευρά, τα κόμματα του υπό διαμόρφωση κυβερνητικού συνασπισμού πρέπει να κάνουν επίδειξη ενότητας και από την άλλη αναζητούν τους προνομιακούς θεματικούς χώρους, μέσω των οποίων θα αντλήσουν εκλογικά οφέλη στις «ευρωεκλογές».

Το αίτημα των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας για τη διενέργεια δημοψηφισμάτων στα μεγάλα ευρωπαϊκά θέματα δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειες των διαπραγματευτών για έναν λειτουργικό συμβιβασμό. Όμως, θίγει εκ νέου –και δικαίως- το ζήτημα του δημοκρατικού σχεδιασμού της ευρωπαϊκής πολιτικής. Το ερώτημα της συμμετοχής των πολιτών στα ευρωπαϊκά δρώμενα ζητά επειγόντως απάντηση. Το ίδιο ισχύει και για το ζήτημα της διαχείρισης της «ευρωκρίσης». Ωστόσο, αξιόπιστες απαντήσεις δεν θα πρέπει να αναμένονται από το Βερολίνο πριν από τις ευρωεκλογές.

Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη