Να ανοίξουν τα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών

Ο Γκεζίμ Πεσκέπια δεν μιλά εύκολα για την εφηβεία του. Όταν ήταν 11 ετών ο ίδιος και η μητέρα του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. Λίγο νωρίτερα οι αλβανοί κομουνιστές είχαν εκτελέσει, χωρίς δίκη, τον πατέρα του με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Ήταν η αρχή για ενός δύσκολου δρόμου του Γκεζίμ Πεσκέπια. Το 1975 ο πρώην δάσκαλος καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλάκιση με την κατηγορία της «δημαγωγίας και εχθρικής προπαγάνδας».

Οι θύτες δεν τιμωρήθηκαν

Εκείνοι που βασάνισαν τον Γκεζίμ Πεσκέπια κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του δεν λογοδότησαν ποτέ στη δικαιοσύνη. Αναρίθμητα εγκλήματα του καθεστώτος παραμένουν άγνωστα στην κοινή γνώμη επειδή τα αρχεία της μυστικής υπηρεσίας παραμένουν κλειστά. Ένας σχετικός νόμος που να προβλέπει την διαχείριση των αρχείων και την πρόσβαση των πολιτών όπως υπάρχει σε όλες τις πρώην κομμουνιστικές χώρες δεν έχει ψηφιστεί στην Αλβανία. Κατά συνέπεια δεν δυνατόν να εξακριβωθεί αν σύγχρονοι πολιτικοί συνεργάστηκαν στο παρελθόν με τις μυστικές υπηρεσίες του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Δύο μόλις χρόνια μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος ο τότε νεοεκλεγείς πρόεδρος Σάλι Μπερίσα είχε καταστήσει σαφές ότι δεν θα ανοίξει ποτέ τα αρχεία: «Σε μια δικτατορία δεν έχει ευθύνη μόνο ο δικτάτορας. Υπάρχουν χιλιάδες οικογένειες, στις οποίες οι γυναίκες παρακολουθούσαν τους συζύγους και τα παιδιά τους πατεράδες τους. Να καταστρέψουμε τώρα τις οικογένειες αυτές»;

Πρότυπο η Γερμανία

Για τον Γκεζίμ Πεσκέπια και άλλα θύματα του κομμουνιστικού καθεστώτος ένας νόμος που προβλέπει το άνοιγμα των αρχείων των μυστικών υπηρεσιών έπρεπε να είχε ψηφιστεί εδώ και καιρό. Ο πρώην πολιτικός κρατούμενος δραστηριοποιείται σε ένα νέο ινστιτούτο που ειδικεύεται στη μελέτη των επιπτώσεων του κομμουνισμού. Κατά την άποψη του Γκεζίμ Πεσκέπια η υπηρεσία διαχείρισης των αρχείων της ανατολικογερμανικής μυστικής υπηρεσίας Στάζι αποτελεί πρότυπο. Διότι εξασφάλισε με υποδειγματικό τρόπο την πρόσβαση των θυμάτων συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην σοβαρή ενασχόληση με το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν.


Zoran Arbutina / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθυνος σύνταξης: Γιάννης Παπαδημητρίου