Οι άγνωστες εικόνες του Ρόναλντ Χέμπερλε

16 Μαρτίου του 1968. Ο ήλιος υψώνεται πάνω από την θάλασσα της Νότιας Κίνας, ενώ τα ελικόπτερα του αμερικανικού στρατού καταφθάνουν στο χωριό Μι Λάι. Στρατιώτες της μονάδας Τσάρλι περικυκλώνουν την κατοικημένη περιοχή. Στόχος τους να εντοπίσουν και να εξολοθρεύσουν τους συγγενείς των Βιετκόνγκ, ανταρτών του Νότιου Βιετνάμ. Τέσσερις ώρες αργότερα 504 κάτοικοι του χωριού κείτονται νεκροί. Ανάμεσά τους παιδιά και βρέφη.

«Μόλις προσγειωθήκαμε στο Μι Λάι, η πρώτη σκέψη που κάναμε ήταν πως θα μας σκότωναν οι Βιετκόνγκ», αφηγείται ο Ρ. Χέμπερλε. «Αυτό όμως που στην πραγματικότητα συνέβη ήταν μία εν ψυχρώ δολοφονία από τους ανθρώπους μας». Ο 27χρονος τότε Αμερικανός φωτορεπόρτερ θα έβγαζε τις φωτογραφίες που λίγο καιρό αργότερα θα έκαναν το γύρο του κόσμου, συγκλονίζοντας την κοινή γνώμη και ενδυναμώνοντας το αντιπολεμικό κίνημα για τη συμμετοχή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Οι φωτογραφίες του Χέμπερλε από τις καμένες καλύβες, τους ξεκοιλιασμένους ανθρώπους και τα παραμορφωμένα πτώματα που κείτονταν στους ορυζώνες χάραξαν ανεξίτηλα τη σφαγή του Μι Λάι στη μνήμη των ανθρώπων.

«Ήθελα να καταγράψω κάθε πτυχή αυτής της τρέλας»

Σήμερα ο 70χρονος Ρ. Χέμπερλε, συνταξιούχος πια, βρίσκεται στην πατρίδα του, το Οχάιο. Οι μνήμες όμως από τη φρίκη του μακρινού παρελθόντος τον στοιχειώνουν μέχρι και σήμερα. «Οι Αμερικανοί στρατιώτες πυροβολούσαν κατά πάντων. Κάποια στιγμή πυροβόλησαν μία ηλικιωμένη γυναίκα εξ επαφής στο κεφάλι (…) Ανάμεσα στις δολοφονίες έκαναν διάλειμμα για φαγητό. Φωτογράφιζα τα πάντα, ακόμη κι αυτό. Ήθελα να καταγράψω κάθε πτυχή αυτής της τρέλας στο φιλμ».

Με μία ασπρόμαυρη και μία έγχρωμη φωτογραφική μηχανή ο νεαρός φωτορεπόρτερ κατέγραφε ό,τι συνέβαινε. Εκτελέσεις αθώων γυναικών, παιδιών και ανδρών, σφαγμένα ζώα, δηλητηριασμένα πηγάδια, σπίτια που τυλίγονταν στις φλόγες, όλα καταγράφονταν από το φακό του Χέμπερλε. «Ούτε τα μωρά δε γλύτωσαν από τη σφαγή. Ρωτούσα τους στρατιώτες γιατί το κάνουν, γιατί πυροβολούσαν παιδιά και βρέφη στο κεφάλι. Δεν έπαιρνα καμία απάντηση, συνέχιζαν να πυροβολούν αδιακρίτως», θυμάται.

Το αντιπολεμικό πόστερ, που έκανε το γύρο του κόσμου μερικά χρόνια μετά, αποτυπώνει σε μία φωτογραφία του Χέμπερλε τμήμα της συνέντευξης του Πολ Μίντλο, στρατιώτη της μονάδας Τσάρλι. «Και μωρά;» ρώτησε ο Αμερικανός δημοσιογράφος Μάικ Γουάλας τον Μίντλο. «Και μωρά», απάντησε εκείνος.

Το φιλμ που οδήγησε στο αντιπολεμικό κίνημα

Κανένας συντάκτης δεν ήθελε να δημοσιεύσει τις φωτογραφίες του Χέμπερλε. Το αρχείο βρισκόταν στο περιθώριο μέχρι ο άγνωστος τότε δημοσιογράφος, Σέιμουρ Χερς, να ερευνήσει το αινιγματικό υπόβαθρο των εγκλημάτων πολέμου στο Βιετνάμ. Μετά τη δημοσίευση των φωτογραφιών το Νοέμβριο του 1969, η διεθνής προσοχή στράφηκε στη σφαγή του Μι Λάι. Η καταγραφή της από τον Χέμπερλε προβλήθηκε σε διάφορα μέσα ενημέρωσης στις ΗΠΑ, συμβάλλοντας στην αναδιαμόρφωση της αμερικανικής κοινής γνώμης για τον πόλεμο του Βιετνάμ.

Michael Marek / Χρύσα Βαχτσεβάνου

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη