Οι συνέπειες του τουρκικού μποϋκοτάζ

Την προηγούμενη εβδομάδα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Hürriyet κοινό άρθρο 16 υπουργών Εξωτερικών χωρών της ΕΕ, στο οποίο υπογραμμίζεται μεταξύ άλλων ότι «σε μία περίοδο οικονομικών προκλήσεων και συνεχιζόμενης αστάθειας στη Μέση Ανατολή, η σχέση με την Τουρκία είναι πιο σημαντική παρά ποτέ (...). ΕΕ και Τουρκία οφείλουν να συνδιαμορφώνουν τις εξελίξεις». Το μήνυμα των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών έρχεται σε ένα κομβικό χρονικό σημείο, καθώς η Τουρκία έχει διαμηνύσει την πρόθεσή της να μποϋκοτάρει την εξάμηνη προεδρία της Κύπρου, που ξεκίνησε την 1η Ιουλίου.

Τους τελευταίους 10 μήνες η Άγκυρα τήρησε μεν πιο μετριοπαθή στάση, ωστόσο η υλοποίηση των προθέσεών της αναμένεται να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην ήδη προβληματική πορεία της Τουρκίας προς την ευρωπαϊκή ένταξη. Τούρκοι διπλωμάτες, ανάμεσά τους και ο πρέσβης της χώρας στην ΕΕ Σελίμ Γενέλ έχουν άλλη άποψη: «Κατά τους έξι μήνες (της προεδρίας) θα διατηρήσουμε τις σχέσεις μας με την Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωκοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, αλλά δεν θα έχουμε σχέση με την προεδρία. Αν μας καλέσουν σε κάποια συνάντηση, δεν θα συμμετάσχουμε» δήλωσε ο κ. Γενέλ στη DW.

Επικέντρωση στο εσωτερικό

Ως γνωστόν, η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει επίσημα την Κυπριακή Δημοκρατία και αμφισβητεί την αξίωσή της να είναι η μόνη νόμιμη εκπρόσωπος ολόκληρης της Μεγαλονήσου. Έτσι, η Τουρκία δεν έχει διπλωματικές σχέσεις με τη διεθνώς αναγνωρισμένη Δημοκρατία της Κύπρου. Αντιθέτως, αναγνωρίζει την αποκαλούμενη Κυπριακή Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, που βρίσκεται στο κατεχόμενο από την Τουρκία βόρειο τμήμα του νησιού. Η τελευταία διεθνής απόπειρα με στόχο την επανένωση της διαιρεμένης Κύπρου, μέσω του σχεδίου Ανάν το 2004, απέτυχε. Η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριψε το σχέδιο σε σχετικό δημοψήφισμα, σε αντίθεση με τους Τουρκοκυπρίους που τάχθηκαν υπέρ της εφαρμογής του.

Αρκετοί διεθνείς παρατηρητές εκτιμούν ότι η προσπάθεια της Άγκυρας να εντείνει την πίεση προς την ελληνοκυπριακή πλευρά και τους Ευρωπαίους εταίρους της θα υπονομεύσει εκ νέου τις διαπραγματεύσεις για ένταξή της στην ΕΕ, οι οποίες ξεκίνησαν μεν το 2005, αλλά έκτοτε έχουν μείνει στάσιμες εξαιτίας και του άλυτου κυπριακού ζητήματος. Τούρκοι διπλωμάτες τονίζουν ότι θα επικεντρωθούν κατά το διάστημα της κυπριακή προεδρίας στα εσωτερικά ζητήματα, συνεχίζοντας τις μεταρρυθμίσεις ενώ θα επιχειρήσουν να ανοίξουν νέα κεφάλαια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας από το 2013.

Διεθνείς παρατηρητές προειδοποιούν ωστόσο ότι το εξάμηνο μποϋκοτάζ της κυπριακής προεδρίας μπορεί να οδηγήσει σε νέες εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Στο κοινό τους άρθρο οι 16 υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ κάλεσαν την Κύπρο και την Τουρκία να ξεπεράσουν τις διαφορές τους. «Η εποικοδομητική συμβολή της Τουρκίας», αναφέρει το κείμενο, «στην κατεύθυνση ενός συμβιβασμού με την Κύπρο και η προθυμία της να ανοίξει τα λιμάνια και αεροδρόμιά της σε κυπριακά πλοία και αεροσκάφη παραμένουν ‘κλειδί’ (...) Πρόοδος απαιτείται επίσης και στο σημαντικό πεδίο της συνεργασίας μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ, όπου προτρέπουμε την Τουρκία να επιδείξει ελαστικότητα».

«Το Κυπριακό είναι το μεγαλύτερό μας εμπόδιο»

Την ίδια ώρα, η Τουρκία επιρρίπτει στην ελληνοκυπριακή πλευρά ευθύνες για την καθυστέρηση του ρυθμού των συνομιλιών που συνεχίζονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για εξεύρεση λύσης στο θέμα της Κύπρου. Τούρκοι διπλωμάτες θεωρούν ότι η απόφαση της ΕΕ να χορηγήσει στην Κύπρο καθεστώς πλήρους μέλους συνέβαλε καθοριστικά στην απροθυμία των Ελληνοκυπρίων να αναζητήσουν τρόπους συμβιβασμού με την Άγκυρα. Οι επικριτές από την άλλη πλευρά, υποστηρίζουν ότι η πολιτική δεκαετίων της Τουρκίας να επιμένει στη φόρμουλα των δύο κρατών και η άρνησή της να προωθήσει την επανένωση του νησιού οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο.

Η Τουρκία φαίνεται πάντως να αναγνωρίζει ότι το άλυτο Κυπριακό της φράζει το δρόμο προς την ΕΕ, όπως παραδέχεται και ο πρέσβης Γενέλ: «Το Κυπριακό είναι το μεγαλύτερό μας εμπόδιο. Έχουμε επικεντρωθεί στις διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν στην άρση του προβλήματος στο νησί. Πιστεύουμε ότι μία διεξοδική λύση στην Κύπρο είναι προς το συμφέρον όλων. Ελπίζαμε ότι μία ενωμένη Κύπρος θα αναλάμβανε την προεδρία της ΕΕ τον Ιούλιο, αλλά δυστυχώς δεν λάβαμε κανένα θετικό μήνυμα από την ελληνοκυπριακή πλευρά». Ο Τούρκος πρέσβης στην ΕΕ θεωρεί ότι τώρα είναι η σειρά των Ελληνοκυπρίων να κάνουν το επόμενο βήμα προσέγγισης με την Άγκυρα.

AyhanSimsek/ Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης