Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: από τη δράση στην κρίση

Περισσότερη Ευρώπη, ψηφιακή οικονομία, πράσινη ατζέντα και πολλά άλλα περιελάμβαναν οι φιλόδοξες διακηρύξεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όταν, την 1η Δεκεμβρίου του 2019, αναλάμβανε επισήμως την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από την πρώτη στιγμή ξεκίνησε δυναμικά για να δώσει κάποια δείγματα γραφής στις πρώτες 100 ημέρες. Ωστόσο, δεν πήγαν όλα κατ' ευχήν για την πρώτη γυναίκα στο "τιμόνι" της Κομισιόν. Η ΕΕ παραμένει σε κατάσταση κρίσης, αντιμέτωπη με στρατιωτικές επιχειρήσεις ή παιχνίδια εξουσίας σε Λιβύη, Συρία και Τουρκία, αλλά και με τον μυστηριώδη ιό Sars-CoV-2.

Οι δύσκολη συγκυρία φάνηκε καθαρά την περασμένη εβδομάδα, όταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα παρουσίαζε τη νέα νομοθεσία για την προστασία του κλίματος, βασική παράμετρο του Green Deal που είχε εξαγγείλει το 2019. Για τον σκοπό αυτό είχε προσκαλέσει στις Βρυξέλλες τη νεαρή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ. Αλλά η παρουσίαση επισκιάστηκε από τις τραγικές εικόνες στα ελληνοτουρκικά σύνορα, με χιλιάδες ανθρώπους να εγκλωβίζονται στον προθάλαμο της ΕΕ. Κι έτσι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναχώρησε εσπευσμένα από τις Βρυξέλλες για τον Έβρο, μαζί με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι. Πέταξε με ελικόπτερο πάνω από τα συρματοπλέγματα και υποσχέθηκε αλληλεγγύη προς την Ελλάδα, αποφεύγοντας κάθε ίχνος κριτικής. Πρόκειται για μία πολιτική συμβολισμών σε ένα δίλημμα που η ΕΕ αδυνατεί να επιλύσει από το 2015 μέχρι σήμερα: ποια είναι η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση για τους πρόσφυγες και μετανάστες, οι οποίοι ελπίζουν σε μία καλύτερη ζωή σε ευρωπαϊκό έδαφος;

Δύσκολη κληρονομιά για την "γεωπολιτική" Κομισιόν

Η ανεπίλυτη αντιπαράθεση για το άσυλο είναι μόνο μία από τις εκκρεμότητες που η φον ντερ Λάιεν κληρονόμησε από τον προκάτοχό της, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Παραμένoυν και οι εκκρεμότητες του Brexit, καθώς η φον ντερ Λάιεν αποχαιρέτησε μεν, όπως είχε προγραμματιστεί, τους Βρετανούς στα τέλη Ιανουαρίου, αλλά τώρα καλείται να βρει μία λύση για την επόμενη μέρα, ώστε το συναινετικό διαζύγιο να μην καταλήξει σε "πόλεμο των ρόδων" με το Λονδίνο. Λύση αναζητείται και στη διαμάχη για τη μελλοντική χρηματοδότηση της ΕΕ μετά το ναυάγιο της συνόδου κορυφής τον Φεβρουάριο. Όσο για την εμπλοκή στις προσπάθειες μεταρρύθμισης της ευρωζώνης, όπου ο διάβολος προφανώς κρύβεται στις λεπτομέρειες, θα μπορούσε να έχει οδυνηρές συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία σε περίπτωση ύφεσης λόγω κορωνοϊού.

Βέβαια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει την ικανότητα να επιστρατεύει το χαμόγελό της ακόμη και στις μεγαλύτερες δυσκολίες. Μιλώντας σε επιχειρηματίες, προ ημερών, έλεγε ότι στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ένας από τους συμμετέχοντες της έθεσε το εξής δίλημμα: "Θέλει η Ευρώπη να είναι και η ίδια ισχυρός παίκτης ή απλώς μία παιδική χαρά για τους άλλους ισχυρούς παίκτες;" Την απάντηση έδωσε η ίδια, λέγοντας: "Μετά τις πρώτες 100 ημέρες μπορώ να πω ότι βλέπω μία αποφασισμένη Ευρώπη". Όλα αυτά ταιριάζουν με τις παλαιότερες διακηρύξεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι θέλει μία "γεωπολιτική Κομισιόν", η οποία θα "μαθαίνει τη γλώσσα της εξουσίας". Μόνο που αποφασιστικότητα δεν σημαίνει απαραίτητα και αποτελεσματικότητα. Αμήχανη φαινόταν η νέα Κομισιόν απέναντι στην αμερικανική επίθεση κατά του Ιρανού στρατηγού Σολεϊμανί, στην κλιμάκωση της εμφύλιας σύρραξης στη Λιβύη, στη σφαγή του Ιντλίμπ που ανάγκασε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς. Όλα αυτά έγιναν τις τελευταίες 100 ημέρες.

"Ανεβάζει ταχύτητες" η νέα πρόεδρος

Ο Γενς Γκάιερ, επικεφαλής των Γερμανών σοσιαλδημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, λέει ότι αν ήθελε να βαθμολογήσει τις πρώτες 100 ημέρες της νέας προέδρου θα έδινε τον βαθμό "επαρκώς", για να συμπληρώσει ωστόσο, σαν αυστηρός φιλόλογος, ότι κατά βάση πρόκειται για μία ικανοποιητική βαθμολογία. Μεταξύ άλλων, επισημαίνει, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ξεκινήσει την προσπάθεια για το Green Deal, για μία ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική, για ένα νομοθετικό πλαίσιο που θα εναρμονίζει τον κατώτατο μισθό σε όλη την ΕΕ. "Πάει καλά", συνοψίζει ο Γκάιερ και η δήλωσή του προκαλεί εντύπωση, αν αναλογιστούμε ότι το καλοκαίρι του 2019 ο σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής ήταν ένας από τους σφοδρότερους πολέμιους της νέας προέδρου. Σήμερα διευκρινίζει ότι η κριτική του την εποχή εκείνη δεν είχε προσωπικά κίνητρα, αλλά οφειλόταν στο γεγονός ότι η φον ντερ Λάιεν δεν συμμετείχε στη διαδικασία των "κορυφαίων υποψηφίων" πριν από τις ευρωεκλογές, διεκδικώντας την ψήφο των Ευρωπαίων πολιτών. Παρόμοιες απόψεις εκφράζουν και τα ηγετικά στελέχη των Πρασίνων.

Φαίνεται ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει κερδίσει τον σεβασμό πολλών, ίσως να έχει μεταδώσει και τον ενθουσιασμό της σε μερικούς από αυτούς. Ωστόσο, λέγεται ότι έχει προκαλέσει τριγμούς και παράπονα στα γρανάζια της κοινοτικής γραφειοκρατίας. Κάποιοι μιλούν για "χάος" ή τουλάχιστον για ασαφείς αρμοδιότητες και τριβές ανάμεσα στους αντιπροέδρους της Κομισιόν και ορισμένους Επιτρόπους. Όλοι είναι νέοι στο αξίωμά τους και όλοι είναι υπό πίεση από μία πρόεδρο που "θέλει περισσότερα" για την Ευρώπη.

Βερένα Σμιτ Πόσμαν (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου