Ο Άλεκ ζει

Γνώρισα τον Αλέξανδρο Σχινά πριν τον γνωρίσω. Ήταν για μένα εκείνη η επιβλητική και υποβλητική φωνή που άκουγα να βγαίνει από το μεγάλο ραδιόφωνο τα βράδια, νομίζω κάθε βράδυ, όταν ήμουν παιδί και ακούγαμε τον καιρό της δικτατορίας Deutsche Welle. Καταλάβαινα τα μισά από όσα έλεγε, αλλά ήμουν πεπεισμένος ότι κάποια μέρα θα καταλάβαινα και τα υπόλοιπα, συνειδητοποιούσα ότι η πραγματικότητα ήταν πολύ πλατύτερη, πολύ βαθύτερη από όσο ήξερα κι απ’ αυτή την άποψη ο Άλεκ συνέβαλε στην αισθηματική αγωγή μου, μου έδειξε ήδη από τότε ότι ο κόσμος ήταν πολύ μεγάλος και άξιζε να τον κατακτήσω, μια μέρα που θα καταλάβαινα τις έννοιές του.

Ιδιόρρυθμος γητευτής ψυχών

Οι έγνοιες του Άλεκ ήταν πάντα η ελευθερία και η γλώσσα. Ήμουν πια τελειόφοιτος γυμνασίου όταν διάβασα το βιβλίο του «Για την υπεράσπισι της ελληνικής εγκεφαλοκρηπίδας», μια σειρά μεταδικτατορικών εκπομπών του για την ελληνική παιδεία. Το φαινομενικό δίλημμα τότε ήταν ακόμα «δημοτική ή καθαρεύουσα». Ο Άλεκ υποστήριζε ότι ο δημοτικισμός από μόνος του δεν αρκούσε για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης που στηριζόταν ακόμα στην αποστήθιση και την παρατακτική συσσώρευση γνώσεων και όχι στην κριτική επεξεργασία του γνωστικού υλικού, στην ουσιαστική αντιπαράθεση με τον κόσμο. Τελικά τον γνώρισα όντως στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, όταν ήμουν φοιτητής στην Κολωνία, με ασήμαντη αφορμή, τον έλεγχο μιας ελαττωματικής μετάφρασης του «Τενεκεδένιου Ταμπούρλου» του Γκύντερ Γκρας στα ελληνικά. Βαριόταν απλά να τον κάνει μόνος του και με πήρε μαζί του στην άγρα των σφαλμάτων. Ο Άλεκ ήταν ένας ιδιόρρυθμος γητευτής ψυχών, χειμαρρώδης και αιχμηρός, αυστηρός και ανθρώπινος, νάρκισσος και ζείδωρος.

Η απομόνωση του εγώ

Τότε μυήθηκα και στο λογοτεχνικό του έργο, ανακάλυψα τα παλιά τεύχη του πρωτοποριακού περιοδικού Πάλι με τα υπερλεξιστικά του κείμενα και βέβαια το κορυφαίο βιβλίο του «Αναφορά Περιπτώσεων». Πρόθεσή του ήταν μια συναισθηματικά πλήρως αποφορτισμένη γλώσσα, μια γλώσσα μαθηματικής ακρίβειας, μια πρόζα τέλειου σχεδιασμού. Εγώ καταλάβαινα πίσω από αυτή τη γεωμετρική αρμονία και εντέλεια ένα απομονωμένο εγώ, έγκλειστο, που κάγχαζε προκλητικά με τον έξω κόσμο. Ναι, νομίζω αυτή ήταν η βάση και η πεμπτουσία της ζωής και του έργου του, η αποξένωση του ανθρώπου μέσα σε έναν εχθρικό κόσμο και η προσπάθεια λύτρωσης με την επινόηση νέων κόσμων, μέσα από ανανεούμενες γλωσσικές φαντασμαγορίες.

Η δουλεία των βεβαιοτήτων

Έτσι εκ των υστέρων βρίσκω προσωπικά τον άνθρωπο και συγγραφέα Αλέξανδρο Σχινά ακόμα πιο συναρπαστικό κι από τον δημοσιογράφο, τον αντιδικτατορικό σχολιαστή της Deutsche Welle, τον ανυστερόβουλο δημοκράτη που δεν προσπάθησε να εξαργυρώσει την όποια συμβολή του στην αποκατάσταση της δημοκρατίας, τον εμπνευσμένο ανταποκριτή της ΕΙΡ και μετέπειτα της ΕΡΤ. Ο Σχινάς ονειρευόταν μια Ελλάδα σύγχρονη και πραγματικά προοδευμένη, τα πράγματα δεν τον δικαίωσαν. Ο Άλεκ ήθελε να εμφυσά στους γύρω του ιδέες χειραφέτησης από τη δουλεία των υιοθετημένων βεβαιοτήτων, η καρδιά μας τον δικαίωσε. Ο Σχινάς πέθανε. Ο Άλεκ ζει.

Σπύρος Μοσκόβου