Ο κορωνοϊός χτυπάει τους σύγχρονους «γκασταρμπάιτερ»

Η είδηση προκάλεσε αίσθηση πέρα από τα όρια της περιφέρειες Κόσφελντ, στο πολυπληθές γερμανικό κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας: μέσα σε λίγες μέρες 151 από τους συνολικά 1.200 εργαζόμενους στα σφαγεία της εταιρείας Westfleisch προσβλήθηκαν από τον κορωνοϊό. Μετά από αυτό οι τοπικές αρχές έθεσαν σε εφαρμογή, για πρώτη φορά μετά τη χαλάρωση των προληπτικών μέτρων, τον αποκαλούμενο «μηχανισμό έκτακτης ανάγκης», ο οποίος προβλέπει ότι ναι μεν χαλαρώνουν οι περιορισμοί, αλλά η κατάσταση κάθε τόσο επανεξετάζεται και οι περιορισμοί επανέρχονται, σε τοπικό επίπεδο, σε περίπτωση που ο αριθμός των νέων κρουσμάτων ξεπεράσει τα 50 εντός επτά ημερών. Έτσι στο Κόσφελντ η «επιστροφή στην κανονικότητα» για εστιατόρια και γυμναστήρια, που είχε προγραμματιστεί για τις 11 Μαΐου, αναβάλλεται για τις 18 Μαΐου.

Δεν ήταν το μοναδικό περιστατικό. Στον οικισμό Μπαντ Μπράμστεντ, στη βόρεια Γερμανία, τουλάχιστον 109 εργαζόμενοι στα σφαγεία της εταιρείας Vion ασθένησαν μέσα σε λίγες μέρες, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να διακόψει την παραγωγή «για καθαρά προληπτικούς λόγους και σε ένδειξη σεβασμού προς τους συνεργάτες της», όπως ανακοίνωσε η ίδια. Οι περισσότεροι από τους νοσούντες διέμεναν σε ένα παλαιό στρατόπεδο. Στα μέσα Απριλίου γερμανικά μέσα ενημέρωσης είχαν κάνει λόγο για μαζική διάδοση του κορωνοϊού σε Ρουμάνους, οι οποίοι εργάζονταν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου στη μονάδα επεξεργασίας κρέατος Müller Fleisch στο Πφόρτσχαιμ της Βάδης Βυρτεμβέργης. Η ίδια η εταιρεία υποστηρίζει ότι έλαβε μέτρα προστασίας από τον ιό, αλλά «μας ξεπέρασε η δυναμική των εξελίξεων...»  Σύμφωνα με το περιοδικό DER SPIEGEL τουλάχιστον 600 εργαζόμενοι στη βιομηχανία κρέατος έχουν προσβληθεί από τον ιό.

Εποχικοί εργαζόμενοι από την Ανατολική Ευρώπη

Κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι από την Ανατολική Ευρώπη έρχονται στη Γερμανία ως εποχικοί εργάτες ή με σύμβαση ορισμένου χρόνου σε αγροτικές και κτηνοτροφικές επιχειρήσεις. Μάλιστα τον Απρίλιο οι γερμανικές αρχές έκαναν μία σπάνια εξαίρεση στα περιοριστικά μέτρα του κορωνοϊού, επιτρέποντας την άφιξη εκατοντάδων σύγχρονων «γκασταρμπάιτερ» από την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, οι οποίοι θα εργάζονταν για περιορισμένο χρονικό διάστημα στις καλλιέργειες σπαραγγιών, καθώς το συγκεκριμένο εποχικό προϊόν έχει τεράστια ζήτηση στη γερμανική αγορά. «Χωρίς εκείνους δεν θα βγάζαμε τη χρονιά», παραδέχεται ο Γιόαχιμ Ρούκβιντ, πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Αγροτών. Γιατί όμως ο κορωνοϊός «χτύπησε» τους εργαζόμενους στα σφαγεία και όχι στις καλλιέργειες;

Με αφορμή τα κρούσματα στο Κόσφελντ ο υπουργός Υγείας της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας Καρλ Γιόζεφ Λάουμαν δηλώνει ότι «υπάρχει πρόβλημα» με τις συνθήκες στέγασης και διαμονής των εργαζομένων. Οι εποχικοί εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη διαμένουν συνήθως σε ομαδικά καταλύματα με κοινόχρηστους χώρους υγιεινής, προσπαθώντας να μειώσουν το κόστος της παραμονής τους στη Γερμανία. Σύμφωνα με τον Λάουμαν στα σφαγεία της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας απασχολούνται τουλάχιστον 17.000 εργαζόμενοι, πολλοί εκ των οποίων προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη. Οι υγειονομικές αρχές καλούνται τώρα να ελέγξουν τα ομαδικά καταλύματα, για να διαπιστώσουν αν τηρούνται τα μέτρα προστασίας από τον κορωνοϊό. Πάντως σε προηγούμενους ελέγχους στους ίδιους τους χώρους εργασίας, το φθινόπωρο του 2019, οι υγειονομικές αρχές είχαν εντοπίσει εξόφθαλμες παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο WDR σε τουλάχιστον 900 περιπτώσεις δεν είχαν τηρηθεί τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων, ενώ σε τουλάχιστον 3.000 περιπτώσεις διαπιστώθηκε ότι καταστρατηγείται το προβλεπόμενο ωράριο, καθώς οι βάρδιες έφταναν ακόμη και τις 16 ώρες ημερησίως!

Χρειάζεται νέα νομοθετική ρύθμιση

Ήδη στα τέλη της περασμένης χρονιάς ο Καρλ Γιόζεφ Λάουμαν ζήτησε να αυξηθούν τα πρόστιμα για παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας, τα οποία σήμερα δεν ξεπερνούν τα 15.000 ευρώ, ένα ποσό «που μάλλον γέλιο προκαλεί στους επιχειρηματίες του κλάδου», όπως επισημαίνει ο ίδιος ο υπουργός. Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι επιχειρήσεις επεξεργασίας και τυποποίησης κρέατος απασχολούν τα μέσα ενημέρωσης. Το Συνδικάτο Τροφίμων και Ποτών (NGG) έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι ο κλάδος προσπαθεί να μειώσει το κόστος όσο το δυνατόν περισσότερο και το αποτέλεσμα είναι ότι «εισάγουμε φτηνή εργατική δύναμη και εξάγουμε φτηνό κρέας». Μόλις το 2014 θεσπίστηκε ελάχιστο μεικτό ωρομίσθιο 8,75 ευρώ στη βιομηχανία κρέατος, ενώ το 2017 νομοθετήθηκαν μέτρα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων. Η Κάτια Μαστ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD), δηλώνει ότι «αν αυτά τα μέτρα δεν επαρκούν, θα πρέπει να ακολουθήσουν και άλλα».

Γιάννης Παπαδημητρίου