Ο νέος εκδοτικός γίγαντας

Ο βρετανικός όμιλος Pearson και ο γερμανικός Bertelsmann ανακοίνωσαν στην αρχή της εβδομάδας την ολοκλήρωση της διαδικασίας συγχώνευσης των εκδοτικών οίκων Penguin και Random House. Με συνολικό τζίρο που ανέρχεται σε 2,5 δισ. ευρώ, ο νέος εκδοτικός γίγαντας θέτει υπό τον έλεγχό του ένα μεγάλο φάσμα της αγοράς βιβλίου στον αγγλόφωνο και ισπανόφωνο κόσμο. Συγγραφείς μπεστ σέλερ όπως ο Μάικλ Κρίχτον, αλλά και σημαντικά ονόματα όπως ο Ορχάν Παμούκ ή ο σπουδαίος Κολομβιανός λογοτέχνης Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, «μετακομίζουν» πλέον κάτω από την ίδια στέγη. Οι δραστηριότητες της Penguin Random House θα εκτείνονται από την Κίνα ως τη Χιλή και από το Νέο Δελχί μέχρι τη Νέα Υόρκη.

Δεν είναι όμως μόνο ο αναβαθμισμένος εμπορικός ρόλος της νέας εταιρίας που κάνει σημαντική τη συγχώνευση. Η ιστορία της Penguin ξεκινά από την εποχή του Μεσοπολέμου, ενώ οι Bertelsmann και Random House έχουν να επιδείξουν μία παράδοση σχεδόν 180 ετών. Και οι δύο εκδοτικοί όμιλοι (Bertelsmann και Pearson) αγωνίζονταν σταθερά για μία θέση στη μαζική αγορά βιβλίου, φροντίζοντας παράλληλα να αναδεικνύουν τους καλύτερους συγγραφείς της εκάστοτε περιόδου. Στο νέο συγχωνευμένο οίκο ανήκουν οι εκδόσεις 70 κατόχων Νομπέλ Λογοτεχνίας. Μεταξύ αυτών και εξέχοντας συγγραφείς από τη Γερμανία, όπως ο Γκύντερ Γκρας.

Ανάχωμα στην επέλαση του ίντερνετ

Οι Επιτροπές Ανταγωνισμού των ΗΠΑ και της Ευρώπης δεν προέβαλαν εμπόδια στην ένωση . Και οι δύο οίκοι δραστηριοποιούνται κυρίως στο πεδίο της ψυχαγωγίας, το οποίο ρυθμίζεται λιγότερο αυστηρά από τις αρμόδιες αρχές. Αν επρόκειτο όμως για εκπαιδευτικές και επιστημονικές εκδόσεις, τότε θα γινόταν έκκληση για πολιτική παρέμβαση, εκτιμά ο Ρούντιγκερ Βίσενμπαρτ, ειδικός του κλάδου των εκδόσεων. Όπως εξηγεί, «οι πραγματικά μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι του κόσμου εντοπίζονται κυρίως στον τομέα επιστήμης και εκπαίδευσης. Συγκριτικά με αυτούς ο Penguin Random House είναι μετά τη συγχώνευση απλά μόνον ο πέμπτος σε μέγεθος εκδοτικός οίκος του κόσμου».

Η νέα συμμαχία στοχεύει στο να διασφαλίσει τη δυναμική παρουσία των βιβλίων σε μία εποχή κατά την οποία υπάρχουν ολοένα και λιγότερα βιβλιοπωλεία, επισημαίνει ο Μάρκους Ντόλε, που αναλαμβάνει θέση εκτελεστικού διευθυντή της Penguin Random House. Ειδικά σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία, όπου σε αντίθεση με τη Γερμανία και τη Γαλλία, οι εκδοτικοί οίκοι δεν καθορίζουν δεσμευτικές τιμές για τα βιβλία τους, πολλοί εκδοτικοί όμιλοι αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο. Η μάχη των τιμών με τα διαδικτυακά καταστήματα και τα σούπερ μάρκετ απειλεί την ύπαρξη ολοένα περισσότερων βιβλιοπωλείων. Εκπρόσωποι του κλάδου δεν έχουν καμία αμφιβολία για την ορθότητα της συγχώνευσης: Πρωταρχικός στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα αντίβαρο στην κυρίαρχη θέση της Amazon, η οποία κατάφερε τα προηγούμενα χρόνια να αλλάξει δραματικά τις ισορροπίες προς όφελός της.

Αμφιλεγόμενη είδηση για τους συγγραφείς

Ωστόσο, η συγχώνευση των Penguin και Random House δεν δικαιολογείται μόνο ως ανάχωμα στην επέλαση της Amazon. Κίνδυνοι για τους εκδοτικούς οίκους ελλοχεύουν και από την πλευρά των συγγραφέων. Εδώ και καιρό πολλοί συγγραφείς έχουν ανακαλύψει τα προνόμια του να εκδίδουν οι ίδιοι τα βιβλία τους, αγνοώντας τους εκδοτικούς οίκους. Η συγχώνευση αυτή είναι μόνο η αρχή για άλλες που πρόκειται να επακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια, εκτιμά ο επικεφαλής του ομίλου Bertelsmann Τόμας Ράμπε.

Για τους αναγνώστες ενδέχεται να είναι αδιάφορο ποιος οίκος εκδίδει τα βιβλία που κρατούν στα χέρια τους. Ωστόσο, ο εκδοτικός συγκεντρωτισμός συνεπάγεται περιορισμό του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου. Η δημιουργία πανίσχυρων εκδοτικών οίκων μπορεί να αποδυναμώσει σταδιακά και τη θέση των συγγραφέων. Γι’ αυτούς η «γέννηση» του Penguin Random House ενδέχεται να αποδειχθεί κακή εξέλιξη.

Holger Ehling / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης