Ο Παπανδρέου, ο Βρούτος και ο Χάμπερμας

Στην Ευρώπη δεν θεώρησαν όλοι την περασμένη εβδομάδα την ιδέα ενός δημοψηφίσματος στην Ελλάδα για τη δανειακή σύμβαση και το ευρώ απονενοημένο διάβημα. Ούτε όλοι θεώρησαν τον εμπνευστή της ιδέας επικίνδυνο τυχοδιώκτη. Για παράδειγμα ο εκ των εκδοτών της συντηρητικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung Frank Schirrmacher με αναλυτικό άρθρο του υποστήριξε το αντίθετο, ότι οι υστερικές αντιδράσεις οικονομικών παραγόντων και πολιτικών στο ενδεχόμενο να ερωτηθεί ένας ευρωπαϊκός λαός για το μέλλον του πιστοποιούν τον εκφυλισμό των αξιών και των πεποιθήσεων που φαινόταν κάποτε να ενσαρκώνει η ιδέα της Ευρώπης. Ένας απόσπασμα: «Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι αυτό που ζει η Ευρώπη σήμερα δεν είναι ένα απλό επεισόδιο, αλλά ο αγώνας ανάμεσα στην οικονομία και την πολιτική για την εξουσία. Η πολιτική έχει χάσει ήδη πολύ έδαφος, πράγμα που αντιλαμβάνεται κανείς αν δει πως διασκορπίστηκαν στον άνεμο σαν στάχτες όλες οι πολιτικές έννοιες που είχαν συνδεθεί με την ενωμένη Ευρώπη. Και η διαδικασία αυτή επιταχύνεται. Η απόλυτη απουσία κατανόησης για την πρωτοβουλία Παπανδρέου είναι απουσία κατανόησης για το τι σημαίνει δημοκρατική κοινή γνώμη.» Αυτά από τον Schirrmacher την περασμένη Τετάρτη.

Δημοκρατία και αγορές

Λίγο μετά ο πρώην Έλληνας πρωθυπουργός απέσυρε την πρότασή του για να ηρεμήσουν τα δαιμόνια. Και τότε επανήλθε για το ίδιο θέμα στην Frankfurter Allgemeine Zeitung ο φιλόσοφος Jürgen Habermas με τον τίτλο «Σώστε την αξιοπρέπεια της δημοκρατίας». Να πως κατέγραψε από τη δική του σκοπιά την ελληνική υπαναχώρηση μετά τις Κάννες: «Ο Παπανδρέου εγκατέλειψε την ιδέα ενός δημοψηφίσματος μόλις ο επί των Οικονομικών υπουργός του μετετράπη πριν προλάβει να έρθει η χαραυγή σε Βρούτο. Το απόγευμα της ίδιας μέρας το πρακτορείο Reuters ανέφερε ότι ΄μπροστά στην επικείμενη κατάρρευση της κυβέρνησης΄ η τιμή του ευρώ παρουσίασε σαφώς αυξητική τάση και οι τιμές των μετοχών στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια είχαν ανέβει. Ήταν ακριβώς αυτή η περιπέτεια, η μεταστροφή Παπανδρέου που αποκάλυψε το κυνικό περιεχόμενο αυτού του ελληνικού δράματος: λιγότερη δημοκρατία είναι καλύτερο για τις αγορές.»

Στο φως της αρένας

Και ο Habermas καταλήγει με ένα ρέκβιεμ για τον τραγικό ήρωα της περιπέτειας: «Σήμερα η κεντρική διένεξη της δημοκρατίας μεταξύ ιδιωτικού πλούτου και δημόσιας πενίας έχει μεταφερθεί στις απρόσιτες μυστικές συνομιλίες μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και των εκπροσώπων των τραπεζών. Η προσφορά του Παπανδρέου έγκειται στο ότι για μια και μόνο τρομακτική στιγμή επανέφερε αυτή τη διένεξη στο φως της αρένας, εκεί όπου οι παθητικά θιγόμενοι μπορούν να μετατραπούν σε ενεργητικά ενεχόμενους. Ειδικά μάλιστα όταν έχει να επιλέξει κανείς, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης, η απόφαση δεν επιτρέπεται να ληφθεί ερήμην του λαού. Γιατί δεν είναι μόνο ζήτημα δημοκρατίας, εδώ διακυβεύεται και η αξιοπρέπεια.»

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου